Verpleging en verzorging bij mensen met osteoporose en fractuurrisico. Een knelpuntenanalyse.

Verpleegkundige en verzorgende professionals hebben in hun werk vaak te maken met mensen met osteoporose (botontkalking) en een verhoogd fractuurrisico. Het is echter onduidelijk welke knelpunten zij ervaren in hun handelen bij deze cliëntengroep en wat nodig is om de ervaren knelpunten aan te pakken. Moet er een landelijke richtlijn over osteoporose komen en/of zijn andere activiteiten nodig om de knelpunten aan te pakken? Om dit helder te krijgen voerden we een knelpuntenanalyse uit die bestond uit vier onderdelen: een literatuurverkenning, kwalitatieve interviews, een landelijk vragenlijstonderzoek en een expertbijeenkomst met verpleegkundige en verzorgende professionals.
In het vragenlijstonderzoek noemt bijna een kwart van de verpleegkundige en verzorgende professionals gebrekkige aandacht voor de gevolgen van osteoporose als knelpunt. Ook het ontbreken van een duidelijke richtlijn en onvoldoende kennis over signalen van osteoporose worden door bijna een kwart genoemd. Daarnaast blijkt uit de andere drie onderdelen van de knelpuntenanalyse, dat medicatietrouw vaak laag is onder mensen met osteoporose.
Een knelpunt dat volgens deze knelpuntenanalyse hoge prioriteit heeft om aan te pakken, is het gebrek aan aandacht bij zorgprofessionals voor osteoporose en fractuurrisico. Ook kennishiaten bij zorgprofessionals over preventieve maatregelen, de ziekte zelf, risicofactoren en kennis over medicatie hebben hoge prioriteit. Deze knelpunten sluiten aan bij een ander belangrijk knelpunt, namelijk gebrekkige voorlichting aan cliënten over de ziekte en leefstijlaanpassingen (goede voeding en voldoende beweging).
Om de knelpunten aan te pakken lijkt de ontwikkeling van een landelijke richtlijn voor verpleegkundige en verzorgende professionals een geschikte stap voor een vervolgtraject. Veel van de knelpunten hebben immers te maken met kennishiaten. Een richtlijn kan kennishiaten verminderen, mits goed geïmplementeerd. Daarbij raden we aan om te zorgen voor afstemming met ontwikkelingen rondom een eventuele herziening van de medische richtlijnen over osteoporose. Mocht die herziening van die medische richtlijnen plaatsvinden, dan zou mogelijk daarbij voor een aanpalende module voor verpleegkundige en verzorgende professionals gekozen kunnen worden, in plaats van een geheel zelfstandige monodisciplinaire richtlijn.
De ontwikkeling van een richtlijn voor verpleegkundige en verzorgende professionals is nog geen garantie dat kennishiaten afnemen en dat uiteindelijk de zorg voor cliënten met osteoporose verbetert. Gerichte aandacht voor verspreiding en implementatie van de richtlijn is belangrijk. In dat kader raden we een combinatie van strategieën aan: bijvoorbeeld (bij)scholing van professionals en gebruik van gemakkelijk te begrijpen aanvullende producten (zoals infographics of samenvattingskaarten). Ook een betere verspreiding van de reeds beschikbare informatie voor cliënten (zoals op thuisarts.nl) kan hier een onderdeel van zijn.
Daarnaast raden we aan om organisatorische knelpunten aan te pakken, zoals onduidelijkheid in taken of het ontbreken van samenwerkingsafspraken. Het is van belang dat schotten tussen financieringsstelsels - waardoor vooral preventieve taken van professionals in de wijkverpleging worden belemmerd - doorbroken worden. De aanpak van dergelijke organisatorische knelpunten vraagt ook beleidsbeïnvloeding, door onder meer beroepsvereniging V&VN. (aut. ref.)