U-swab: zelfafname van neus- en keelmateriaal door de patiënt voor duurzame respiratoire surveillance

Duur: jun 2024 - aug 2026

Achtergrond: Nivel Respiratoire Surveillance

Waarom: Om de gezondheid van iedereen in Nederland goed in de gaten te kunnen houden is het belangrijk dat we luchtweginfecties als griep, COVID-19 en Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) zorgvuldig monitoren. Met deze respiratoire surveillance ofwel surveillance van luchtweginfecties kunnen we vroeg signaleren welke luchtwegvirussen er in Nederland rondgaan en kunnen we de werkzaamheid van vaccins in de gaten houden.
Hoe: Een netwerk van huisartspraktijken, de Nivel Peilstations, neemt al sinds 1992 bij patiënten met acute luchtwegklachten (zoals hoesten, neusverkoudheid of keelpijn) materiaal af uit de neus en keel. Dit materiaal onderzoekt het RIVM op aanwezige virussen.
 

Doel U-swab

In het U-swab-onderzoek kijken we of de afname van het neus- en keelmateriaal door patiënten thuis, beter werkt voor de huisarts en voor de patiënt dan de afname door de huisarts. We kijken ook of het materiaal dat patiënten zelf afnemen goed genoeg is voor onderzoek in het laboratorium. Uiteindelijk hopen we dat dit de deelname aan de respiratoire surveillance zowel voor patiënten als huisartsen eenvoudiger maakt. Zo kunnen we ook in de toekomst blijven volgen welke virussen zorgen voor luchtwegklachten.

Werkwijze U-swab

Onze werkwijze bestaat uit drie onderdelen:

1. Afname neus- en keelmateriaal op twee manieren

We volgen de afname van neus- en keelmateriaal in twee soorten praktijken: interventiepraktijken en controlepraktijken. Uitgangspunt is om van beide soorten praktijken wekelijks 2 tot 5 patiënten met een acute luchtweginfectie te laten deelnemen aan afname van een neus- en keelmateriaal:

• Interventiepraktijken passen de nieuwe zelfafnamemethode U-Swab toe: de patiënt ontvangt van de huisarts een zelfafnamepakket, neemt zelf thuis neus- en keelmateriaal af met een wattenstaafje en stuurt dit op naar het RIVM voor onderzoek.
• Controlepraktijken volgen de huidige afnamemethode, waarbij de huisarts of getrainde praktijkmedewerker neus- en keelmateriaal afneemt in de praktijk en dit opstuurt dit op naar het RIVM voor onderzoek.

2. U-swab-vragenlijst in interventiepraktijken

We vragen aan de patiënten die thuis neus- en keelmateriaal hebben afgenomen om een online vragenlijst in te vullen over hun ervaringen met de zelfafname.

3. Groepsgesprek met controlepraktijken

Met de huisartsen van enkele controlepraktijken houden we een groepsgesprek om inzicht te krijgen welke belemmeringen zij ervaren in de deelname aan de respiratoire surveillance.

De huidige Peilstation-methode (controlepraktijken) en de nieuwe U-swab-methode (interventiepraktijken) in beeld

Resultaten U-swab

De resultaten van U-swab helpen de respiratoire surveillance in de huisartspraktijk te versterken, zodat we luchtweginfecties beter in de gaten kunnen houden. Dit is niet alleen belangrijk om te weten welke luchtwegvirussen er rond gaan, maar het draagt ook bij aan het vaststellen van de samenstelling van het griepvaccin voor het volgende griepseizoen. Zo zorgen we ervoor dat Nederland beter voorbereid is op een pandemie.