Breed scala aan werkwijzen om te leren en verbeteren in de langdurige zorg

Inzicht in hoe clienten de zorg en hun kwaliteit van leven ervaren kan zorgprofessionals helpen om bij te leren en waar nodig de zorg te verbeteren. In de langdurige gehandicapten- en verpleeghuiszorg worden uiteenlopende werkwijzen gebruikt om de ervaren kwaliteit van zorg en leven inzichtelijk te maken. Het is belangrijk dat zorgprofessionals een terugkoppeling van deze inzichten krijgen, om mee te denken over de manieren waarop de zorg nog beter kan worden. Ook een veilige sfeer en een lerende cultuur in de langdurige zorg zijn belangrijk om samen te kunnen leren en te verbeteren. Dit blijkt uit een onderzoek van het Nivel op verzoek van Zorginstituut Nederland.

Open vragen, vragenlijsten en observatielijsten voor het meten van kwaliteit van zorg en leven

Verpleegkundigen, verzorgenden en begeleiders stellen zelf veelal open vragen over de ervaren kwaliteit van zorg en leven, in evaluatiegesprekken en tijdens de dagelijkse zorgverlening. Een kleine groep van deze zorgprofessionals gebruikt (ook) vragenlijsten of observatielijsten. Daarnaast zijn er in verpleeghuizen en gehandicaptenzorgorganisaties terugkerende kwaliteitsmetingen op organisatieniveau. In de gehandicaptenzorg gaat het dan vaak om een vragenlijst of observatielijst uit een ‘waaier’ van instrumenten die brancheorganisatie Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) heeft geselecteerd. In de verpleeghuizen wordt veelal de website ZorgkaartNederland gebruikt, een groot en onafhankelijke ervaringsplatform in de zorg waarop cliënten en hun naasten de kwaliteit van zorg kunnen beoordelen.

Leren en verbeteren individuele zorg

Om te kunnen leren en verbeteren op basis van ervaringen van cliënten hebben zorgprofessionals vooral behoefte om de ervaren kwaliteit van zorg en leven in de bewoordingen van een cliënt of naaste zelf te horen. Juist dit leidt tot verbeteringen in de zorg voor de individuele cliënt, aldus de zorgprofessionals.

Leren en verbeteren zorg op team- en organisatieniveau in veilige sfeer

Om de zorg op team- of organisatieniveau te kunnen verbeteren is het belangrijk dat zorgprofessionals een terugkoppeling krijgen van de resultaten van organisatiebrede kwaliteitsmetingen. Die terugkoppeling vindt in de praktijk niet altijd plaats. Verder is er niet overal sprake van een veilige sfeer en lerende cultuur om samen te kunnen leren en verbeteren.

Inzet ’leren en verbeteren’ vergt scholing en tijd

Beroeps-, branche-, cliënten- en kennisorganisaties noemen het belang van het inzetten op een lerende organisatie in de langdurige zorg. Dit vraagt om investeringen in zorgprofessionals en in management, in de vorm van scholingen en tijd vrij maken om leren en verbeteren een structurele plek te geven. Ook zorgverzekeraars kunnen hierbij een stimulerende rol uitoefenen, namelijk door in hun inkoop van zorg meer aandacht te besteden aan het belang van leren en verbeteren.

Over het onderzoek

Het onderzoek naar leren en verbeteren in de langdurige zorg vond plaats van medio december 2021 t/m medio september 2022. Het werd uitgevoerd door het Nivel op verzoek en met financiering van Zorginstituut Nederland en bestond uit een literatuurverkenning, een vragenlijstonderzoek onder zorgprofessionals en focusgroepen en kwalitatieve interviews met zorgprofessionals en kwaliteitsmedewerkers. Ten slotte organiseerde het Nivel een reflectiebijeenkomst met relevante beroeps-, branche-, cliënten-, en kennisorganisaties.