Monitoring van patiënten met chronische nierschade bij de huisarts beter bij multimorbiditeit
Vijf procent van de Nederlanders is, op basis van huisartsendossiers, bekend met chronische nierschade (CNS). Het monitoren in de huisartsenpraktijk van patiënten met CNS is de laatste jaren verbeterd: bij 62% van hen worden jaarlijks nierfunctie, bloedsuikerwaarden en bloeddruk gecontroleerd; in 2013 gebeurde dit nog bij 43%. Patiënten die naast CNS een andere aandoening hebben, zoals diabetes of hoge bloeddruk, worden het best gemonitord. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel in opdracht van de Nierstichting. Monitoring door de huisarts is belangrijk omdat behandeling volgens de NHG-richtlijnen verdere achteruitgang kan vertragen en complicaties zoals hart- en vaatziekten kan voorkomen.
Registratie in patiëntendossiers kan beter
Huisartsen registreren bij 2,5% van hun volwassen patiënten de diagnose CNS in het
huisartsendossier. Daarnaast heeft nog eens 2,4% van de patiënten een verminderde nierfunctie zonder dat de huisarts de diagnose CNS goed heeft geregistreerd. Voor een goede behandeling en medicatiebewaking van patiënten met CNS is het belangrijk dat de diagnose op de juiste manier in het dossier staat. Hierin is dus verbetering mogelijk.
NHG-richtlijnen beter gevolgd bij mensen die naast CNS diabetes of hoge bloeddruk hebben
Een belangrijke indicator om te zien of patiënten met CNS volgens de NHG-richtlijnen worden gemonitord is de jaarlijks controle van nierfunctie, bloedsuikerspiegel en bloeddruk. Bij 62% van alle patiënten met CNS wordt dit jaarlijks gecontroleerd. In eerder onderzoek uit 2013 gebeurde dit nog bij 43%. Van de patiënten die CNS hebben zonder een andere aandoening worden bij 38% jaarlijks nierfunctie, bloedsuikerspiegel en bloeddruk gecontroleerd. Patiënten die naast CNS ook diabetes hebben, worden volgens deze indicator het best gemonitord (77%), gevolgd door patiënten met CNS en hoge bloeddruk (65%) en patiënten met CNS en hart- en vaatziekten (64%).
Het lijkt er dus op dat mensen met CNS die ketenzorg ontvangen, beter in beeld zijn. Mogelijk hangt dit samen met het feit dat binnen ketenzorg de controles door de praktijkondersteuner van de huisarts volgens vast protocol worden uitgevoerd. Wellicht is het daarom aan te bevelen om de monitoring en de daarbij horende controles ook bij patiënten met enkel CNS – dus zonder comorbiditeiten als hart- en vaatziekten of diabetes – via de praktijkondersteuner te laten verlopen. Deze kan de patiënt regelmatig oproepen voor controle van de nierfunctie en daarbij leefstijladviezen geven.
Geven van leefstijladviezen is voor verbetering vatbaar
Een belangrijk onderdeel van de NHG-richtlijnen voor het behandelen van patiënten met CNS is het geven van leefstijladviezen. Bij 40% van de patiënten met CNS heeft de huisarts in het patiëntendossier aangegeven dat deze leefstijladviezen ook inderdaad zijn gegeven. Ook hier lijkt verbetering mogelijk.
Medicatiebewaking lijkt op orde, afwijken van richtlijn kan weloverwogen zijn
De medicatievoorschrijvingen aan mensen met CNS en een comorbiteit zijn in verreweg de meeste gevallen in overeenstemming met de adviezen in de NHG-richtlijnen. Zo krijgt meer dan 90% van de patiënten met CNS en hoge bloeddruk bloeddrukverlagers voorgeschreven en krijgt driekwart van de patiënten met CNS en een te hoog cholesterol een cholesterolverlager.
Het honderd procent volgen van de NHG-richtlijnen bij medicatievoorschrijven is niet te verwachten en huisartsen kunnen weloverwogen een andere keuze maken. Zo zouden ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) volgens de richtlijn niet moeten worden voorgeschreven, maar met name bij patiënten met een mildere vorm van CNS gebeurt dit toch (bij 15%). Mogelijk schrijven huisartsen bij hen kortdurend NSAID’s voor wanneer pijnstilling opweegt tegen een mogelijke verslechtering van de nierfunctie, en wanneer andere pijnstillers geen optie zijn of onvoldoende effect hebben.
Over het onderzoek
Het Nivel onderzocht in hoeverre huisartsen de NHG-Standaard ‘Chronische nierschade’ naleven bij patiënten met CNS en, in geval van multimorbiditeit, ook de NHG-standaarden ‘Cardiovasculair risicomanagement’ (CVRM) en ‘Diabetes Mellitus type 2’. We hebben zorggegevens gebruikt uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn, een registratiesysteem dat onder andere de zorggegevens bevat die aangesloten huisartsenpraktijken routinematig vastleggen in de elektronische dossiers van hun patiënten. In dit onderzoek werden gegevens gebruikt over de periode 2017-2019 van 404 aangesloten huisartsenpraktijken.
Altijd op de hoogte blijven van Nivel-nieuws? Abonneer u op onze attendering!