Farmaceutische zorg in de eerste lijn: ervaringen en meningen van burgers: kennisvraag.

De zorgvraag in de eerste lijn neemt toe en wordt complexer. Dit geldt ook voor de farmaceutische zorg. De visie van burgers kan inzichtelijk maken waar verbeterpunten liggen voor de farmaceutische zorg binnen de eerste lijn. Het doel van dit onderzoek was daarom het in kaart brengen van ervaringen en meningen van burgers over de farmaceutische patiëntenzorg in de eerste lijn. Dit gebeurde op basis van vragenlijsten ingevuld door bijna
800 panelleden binnen het Consumentenpanel Gezondheidzorg van het NIVEL.

Waar halen burgers hun geneesmiddelen op?
Vrijwel alle burgers (94%) hebben ooit een geneesmiddel op recept gebruikt. Zij halen deze geneesmiddelen vrijwel altijd bij dezelfde apotheek. Burgers tot 40 jaar zien graag meer mogelijkheden om hun geneesmiddelen op te halen dan nu het geval is. Apotheken kunnen die mogelijkheden bieden bijvoorbeeld in de vorm van een kluis, bezorgdiensten of ruimere openingstijden.

Op basis waarvan kiezen burgers een apotheek?
Burgers kiezen hun apotheek niet bewust of kiezen op basis van praktische overwegingen zoals de afstand tot de woning of tot de huisartspraktijk. Deze overwegingen zijn belangrijker dan zorg-gerelateerde overwegingen zoals de mogelijkheid tot een persoonlijk gesprek of het aanbod van speciale services voor mensen met een chronische aandoening.
Echter, burgers die meer zorg nodig hebben laten zorg-gerelateerde aspecten vaker mee wegen in hun keuze voor een apotheek. Dit betekent dat apothekers zich op basis van hun zorgaanbod kunnen onderscheiden voor deze groep burgers.

Hoe ervaren burgers het farmaceutische zorgaanbod?
Een groot deel van de burgers is niet goed op de hoogte van het zorgaanbod van de apotheek. Een deel van de burgers heeft gezien hun goede gezondheid geen behoefte aan de intensievere zorgdiensten die de apotheek biedt (zoals een medicatiebeoordeling of herinnerservice). Wel is het zo dat, hoewel zij zelf de zorg lang niet afnemen, burgers het belangrijk vinden dat hun apotheek een breed scala aan zorgactiviteiten ontplooit. Vanuit die optiek is het van belang dat apothekers meer bekendheid geven aan hun totale zorgaanbod. Dit zodat burgers weten voor welke zorg ze allemaal terecht kunnen bij de apotheek, anders dan voor het ophalen van hun geneesmiddelen.

Wat is de rol van apotheker en huisarts?
Burgers zien de huisarts als vraagbaak bij problemen over geneesmiddelen. Belangrijke taken van de apotheek vinden zij medicatiebewaking en het geven van informatie. De voorkeuren van burgers wat betreft de taakverdeling tussen huisartspraktijk en apotheekteam in het informeren en begeleiden van patiënten zijn wisselend. Maar een aanzienlijk van de burgers ziet graag dat apotheek en huisartspraktijk als team functioneren en samen overleggen over de medicatie van hun patiënten. Burgers zien hierbij wel weinig onderscheid in de rollen van de huisarts en apotheker als het gaat om de zorg rondom geneesmiddelen.
Conclusie
De openbare apotheek verkeert in een goede uitgangspositie als het gaat om het leveren van geneesmiddelen. Apotheken zouden zich daarnaast op basis van hun zorgaanbod en service beter van elkaar kunnen onderscheiden. Dit geldt met name richting de burgers die meer zorg nodig hebben. Ook in het versterken van de samenwerking met de huisarts liggen kansen: veel burgers zien graag dat apotheker en huisarts als team samenwerken in de zorgverlening rondom geneesmiddelen. Dit steunt de visie van Rinnooy Kan en Reibestein die in 2013 als verkenners voor de Minister van VWS concludeerden dat nauwe samenwerking tussen apotheker en huisarts kan leiden tot een betere patiëntenzorg tegen minder kosten. (aut. ref.)