Aandacht voor diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie in de eerste lijn kan beter geborgd

Diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie speelt een belangrijke rol als het aankomt op gezondheid, individuele behoeften aan zorg en het voorkomen van gezondheidsverschillen. Geïnterviewde leden van beroepsverenigingen in de eerste lijn ervaren het thema diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie als een relatief nieuw thema. Tussen beroepsverenigingen bestaat variatie in hoe lang en in welke mate zij met het thema bezig zijn. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek van het Nivel. Ook zien we variatie in de kennis over het thema en de borging van het thema binnen beroepsverenigingen.  

Aandacht voor diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie in de zorgverlening kan maatschappelijke voordelen opleveren, zoals kwalitatief betere zorg, minder ziekteverzuim en lagere zorgkosten. Hiervoor is het van belang dat de zorgverlener niet (onbewust) van een norm uitgaat die vaak gebaseerd is op een mannelijke patiënt die hetero is en cisgender (zich ook mannelijk voelt). Dit onderzoek laat zien dat het belang van aandacht voor gezondheidsverschillen die samenhangen met verschillen tussen mannen en vrouwen (sekse) steeds vaker wordt ingezien. Het belang van genderdiversiteit en diversiteit in seksuele oriëntatie blijkt veel minder bekend.

Niet binnen elke beroepsvereniging aandacht voor diversiteit

Aandacht voor diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie bleek door sommige beroepsverenigingen geborgd door het op te nemen in onder andere (bij)scholing en richtlijnontwikkeling. Zo werd er bewust een diverse patiëntenpopulatie opgenomen in  de casuïstiek. Andere verenigingen gaven aan niet actief met het thema bezig te zijn, voornamelijk omdat er vanuit de beroepsgroep geen vragen over worden gesteld.

Een ‘aanvoerder’ helpt bij de borging in kernactiviteiten

Ook binnen de beroepsgroepen lijkt variatie te zijn in de mate waarin collega’s in de praktijk actief bezig zijn met het diversiteitsthema. Een ‘aanvoerder’ of trekker van het thema binnen de vereniging wordt ervaren als een belangrijke stimulans om de gender- en diversiteitsthema’s onder de aandacht te brengen én te houden. Daarnaast helpt het volgens geïnterviewden om samen te werken met belangenorganisaties of kennisinstituten. Wanneer de beroepsvereniging een visie of programma heeft dat aansluit op de thema’s, zoals de focus op persoonsgerichte zorg, kan dat de borging van het thema positief beïnvloeden.

Kennis en informatie nodig om in de praktijk aandacht te geven aan diversiteitsthema’s 

Beroepsverenigingen willen graag meer kennis en informatie over de relevantie van het thema en de praktische toepassingen ervan in de praktijk. Daarmee willen zij een betere vertaling kunnen maken van wetenschap naar de praktijk. Hierbij wordt de wens geuit het thema te normaliseren door het in te bedden in de voor hen dagelijkse medische praktijk. Zo kan de casuïstiek meer sensitief zijn met betrekking tot sekse, gender en lhbti+. Ook kunnen er handreikingen voor zorgverleners worden ontwikkeld die diversiteitssensitieve bejegening van de patiënt ondersteunen.

Over het onderzoek

We interviewden leden van zes eerstelijns beroepsverenigingen, te weten het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Nederlandse Vereniging voor Praktijkondersteuners en Praktijkverpleegkundigen (NVvPO), Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN), Landelijke Vereniging Praktijkondersteuners GGZ (LV POH-GGZ), Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) en InEen. Per beroepsvereniging zijn één tot drie personen geïnterviewd, individueel of in gezamenlijkheid. Het Nivel voerde dit onderzoek uit in opdracht van de Alliantie Gezondheidszorg op Maat. Het onderzoek is gedaan binnen het Nivel-onderzoeksprogramma Organisatie en Kwaliteit van Zorg van Lilian van Tuyl, PhD, MBA.