Afwegingen en dilemma’s van de huisarts bij het al dan niet doorverwijzen van oudere patiënten naar het ziekenhuis

In een verkennende studie geven vier ervaren huisartsen inzicht in hun afwegingen en dilemma’s in het proces van doorverwijzen van oudere patiënten in een acute situatie. Zo hechten zij belang aan het tijdig voeren van een gesprek over proactieve zorgplanning met de oudere patiënt en de naasten. Ook ervaren de huisartsen een groot gevoel van verantwoordelijkheid bij het afwegen een oudere patiënt wel of niet door te verwijzen naar het ziekenhuis. Ze hanteren hiervoor weliswaar een aantal (medische) criteria maar komen ook praktische uitdagingen tegen, wat het compliceert. Dit blijkt uit een verkennende studie van het Nivel en het Amsterdam Public Health institute.

De huisarts heeft een langdurige behandelrelatie met de patiënt. In acute situaties met oudere patiënten hebben zij vaak contact aan huis. Uit een intensief groepsgesprek met vier ervaren huisartsen uit verschillende regio’s bleek hoe moeilijk het maken van de afweging is om wel of niet door te verwijzen in zo’n acute situatie, zoals een oudere patiënt met een gebroken heup of met sterke benauwdheid bij een longaandoening.

Het perspectief van de vier huisartsen is belangrijk

Bij het beslissen om een oudere patiënt in een acute situatie wel of niet door te verwijzen naar het ziekenhuis zet de huisarts het aantal bij de patiënt aanwezige beperkingen af tegen de verwachte voordelen van een ingreep of behandeling. De vier deelnemende huisartsen ervaren dat hun rol hierin belangrijk is, aangezien zij de patiënt en diens (thuis)situatie kennen.
Idealiter is een huisarts ook op de hoogte van de wensen van de patiënt met betrekking tot toekomstige zorg en het levenseinde. Men voelt zich ook verantwoordelijk voor de naasten van de patiënt en wil mede met het oog op die naasten zorgen voor een goede laatste levensfase van de patiënt.

Bepalen welke denkbeeldige acute situaties vooraf besproken moeten worden, is lastig

Vooral waar het gaat om relatief fitte ouderen vinden de vier huisartsen het lastig om hen goed voor te bereiden op mogelijk toekomstige acute situaties. Het is lastig om te bepalen wat er precies besproken moet worden. De huisarts kan ervoor kiezen om de wensen en behandeldoelen globaal te bespreken met de patiënt, maar gevolg kan zijn dat deze zich moeilijker een beeld kan vormen van de uiteindelijke situatie. Een andere mogelijkheid is het heel concreet bespreken van mogelijke snenario’s. Maar aangezien deze scenario’s doorgaans zeer talrijk zijn, is het onmogelijk ze alle te bespreken; er zal een keus gemaakt moeten worden.

Uitwisseling gegevens over wensen patiënt bij acute situaties essentieel

Praktijkondersteuners van de huisarts (POHs) kunnen structureel zogenoemde Advance Care Planning (ACP) gesprekken met oudere patiënten voeren. De huisarts kan deze gesprekken als basis nemen om met de patiënt in gesprek te gaan. Om aan de wensen van de patiënt te kunnen voldoen in het geval van een acute situatie is het essentieel dat de vastgelegde gegevens over de ACP-gesprekken uitgewisseld worden tussen huisartsenpraktijken, huisartsenposten en ziekenhuizen.

Mate van ondersteuning en organisatie van zorg speelt rol bij besluit doorverwijzen patiënt

Vooral in acute situaties op de huisartsenpost is het nogal eens lastig om de juiste extra zorg te regelen, de zorg die nodig is als een patiënt thuis blijft. Het komt voor dat dit niet lukt en dan is het toch nodig om een patiënt naar het ziekenhuis door te verwijzen. Dit terwijl dat vanuit het perspectief van ‘passende zorg’ niet wenselijk is.

Om de meest passende zorg aan (kwetsbare) ouderen te kunnen geven is een goed gesprek tussen de huisarts en de oudere zelf van groot belang. Situaties, maar ook dilemma’s kunnen heel verschillend zijn. Meer onderzoek naar de gesignaleerde uitdagingen voor huisartsen kan helpen om specifieke oplossingen te vinden en implementeren

Prof. dr. Cordula Wagner

Voorzitter Raad van Bestuur; projectleider Patiëntveiligheid; hoogleraar 'Patiëntveiligheid', Vrije Universiteit / Amsterdam UMC

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd door het Nivel in samenwerking met het Amsterdam Public Health research institute van het Amsterdam UMC, als onderdeel van de ‘Monitor patiëntveiligheid in de medisch-specialistische zorg 2023-2027’. Binnen de monitor worden verschillende studies uitgevoerd om de patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra in kaart te brengen. In deze studie verkenden we het huisartsenperspectief op de aanbevelingen uit de ‘Monitor Patiëntveiligheid 2019-2022’. De deelnemende huisartsen zijn specifiek voor dit onderzoek geworven. Dit onderzoek is een eerste aanzet om meer inzicht te krijgen in hoe de meest passende zorg aan oudere kwetsbare patiënten gegeven kan worden.