Goede interpersoonlijke communicatie in de gezondheidszorg is van groot belang en het is niet vanzelfsprekend. Het Nivel doet onderzoek naar de kwaliteit en effectiviteit van de gezondheidszorg en draagt daarmee bij aan het verbeteren en vernieuwen van de gezondheidszorg.
Dat communicatie belangrijk is, wordt door overheid, opleiders, zorgverleners en door (ons) onderzoek gestaafd. Ondanks de toegenomen aandacht voor communicatie-onderwijs blijven veel patiënten verstoken van begrijpelijke en persoonlijke informatie. Ze durven vaak geen vragen te stellen en worden nauwelijks vaker dan voorheen betrokken bij de besluitvorming over hun zorg.
Doel: verduidelijking zorgtraject en daarmee efficiëntere zorgBinnen het onderzoeksprogramma Communicatie in de Gezondheidszorg richten we ons op het verbeteren van de communicatie tussen patiënten en zorgverleners in zowel eerste als tweede lijn, zoals huisartsen, praktijkondersteuners, verzorgenden, verloskundigen, apothekers, medisch specialisten en verpleegkundigen. Ons doel is het zorgtraject voor de patiënt duidelijker te maken en daarmee de zorg efficiënter.
Het Nivel onderzoekt …De onderwerpen en aspecten die wij behandelen, zijn divers. Te denken valt aan:
Op basis van deze pijlers richten we ons op vijf kernvragen:
Kernvragen
Instrumenten en methoden van onderzoekWij bestuderen de verschillen in behoeften en vaardigheden van patiënten en van zorgverleners. Om aan deze verschillen recht te doen hanteren we in ons onderzoek vijf communicatie-ondersteunende interventies voor patiënt, voor zorgverlener en voor onderzoeker.
Databank Communicatie in de Zorg De Databank Communicatie in de Zorg beschikt over video-opnames van ongeveer 18.000 spreekkamercontacten, opgenomen in zowel de eerste als tweede lijn. De video-observaties tonen de alledaagse interacties tussen zorgverleners en patiënten, alsmede hun vaardigheden om bijvoorbeeld samen te beslissen.
Met onze - groeiende - databank laten we zien dat de communicatie tussen zorgverlener en patiënt beter kan en beter moet. De databank kan worden ingezet voor voorlichting, informatieverschaffing en ondersteuning van zorgverleners, bijvoorbeeld om patiënten aan te leren zelf zorg te dragen voor hun gezondheid en ziekte, en voor een gezonde leefstijl.
Online Portal Video-feedbackMet onze Online Portal Video-feedback bieden we zorgverleners individuele feedback op hun interpersoonlijke communicatie op geleide van hun behoeften en leerdoelen.
E-healthIn ons onderzoek naar het inzetten van e-health ter ondersteuning van de communicatie in de gezondheidszorg ontwikkelen wij met en voor patiënten en zorgverleners web-based interventies en e-learningtools op maat, zoals de websites www.luistertijd.nl en www.chemowijzer.nl.
Kwantitatief en kwalitatief onderzoekWe verrichten kwantitatief en kwalitatief onderzoek door – naast het observeren van video- en audio-opnames van alledaagse consulten – interviews af te nemen bij patiënten en zorgverleners. Ook kijken we met hen terug naar hun consulten om meer inzicht te krijgen in hun manier van communiceren.
Werkgroep Patient-Provider-Interaction (PPI)In onze coördinerende rol in de werkgroep Patient-Provider-Interaction (PPI) wisselen we kennis en ervaring uit in een gezelschap van onderzoekers, docenten en beleidsmedewerkers werkzaam op het terrein van communicatie in de gezondheidszorg.
Verbinding tussen wetenschap, beleid en praktijkMet onze persoonsgerichte aanpak betrekken wij mensen uit de praktijk actief in ons onderzoek. Zo werken patiënten als co-designers mee bij de ontwikkeling van communicatie-ondersteunende interventies. Ook kijken we samen met zorgverleners wat de uitkomsten van onze projecten betekenen voor hun praktijkvoering.
Ten slotte informeren wij beroeps- en patiëntenverenigingen, zorgverzekeraars en opleidingen actief over onze onderzoeksplannen en -resultaten, waardoor implementatie de meeste kans van slagen heeft.
Het Nivel heeft een uitgebreid netwerk van samenwerkingspartners binnen het onderzoek naar communicatie in de gezondheidszorg. We werken samen met:
Doel van deze samenwerking is het verbeteren en ondersteunen van de communicatie tussen zorgverleners en patiënten, vooral bij patiënten in extra kwetsbare situaties. Hierbij kunt u denken aan patiënten in de palliatieve fase van hun ziekte, aan ouderen in de thuiszorg en aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratie-achtergrond met wie een slechtnieuwsgesprek moet worden gevoerd.
Prof. dr. Sandra van Dulmen, programmaleider Communicatie in de Gezondheidszorg, is tevens als bijzonder hoogleraar ‘Communicatie in de gezondheidszorg’, verbonden aan het Radboudumc in Nijmegen en aan de University of South-Eastern Norway in Noorwegen.Naast het doen van onderzoek geeft zij hier onderwijs over persoonsgerichte communicatie.
Maatschappelijke impactNaar verwachting zorgen interventies op maat ervoor dat patiënten in de toekomst de rol van gesprekspartner in de zorg beter kunnen invullen. De interventies geven zorgverleners handvatten om de persoonlijke communicatie met patiënten te verbeteren.
OnderzoeksteamNivel-onderzoekers werkzaam binnen ons onderzoeksprogramma zijn:
 Prof. dr. Sandra van DulmenProgrammaleider Communicatie in de Gezondheidszorg, bijzonder hoogleraar Communicatie in de Gezondheidszorg aan de Radboudumc in Nijmegen en de University of South-Eastern Norway in Noorwegen |
 Dr. Janneke NoordmanSenior onderzoeker Communicatie in de Gezondheidszorg |
 Drs. Ruud RoodbeenOnderzoeker Communicatie in de Gezondheidszorg |
LinksDe volgende links geven een blik op ons onderzoek over communicatie en in de gezondheidszorg:
