Sinds het opkomen van de COVID-19-pandemie begin 2020 onderzoekt het Nivel de veerkracht in de zorgsector, zowel op organisatieniveau als op medewerkersniveau.
Veerkracht in een complexe en dynamische omgevingDe organisatie van de zorg wordt in hoog tempo complexer. Zorgmedewerkers werken onder enorme druk en moeten zich continu aanpassen en veerkrachtig ('resilient') omgaan met verwachte én onverwachte (crisis)situaties voor het behoud van de patiëntveiligheid in hun organisatie. Deze complexiteit vraagt om een nieuwe aanpak en ook zijn er nieuwe instrumenten nodig om de patiëntveiligheid in de Nederlandse zorg verder en blijvend te verbeteren én om veerkracht van alle betrokkenen te meten. Meer weten? Bekijk de video.
Beschikken over veerkracht is belangrijk in een werkomgeving als het ziekenhuis, waar de werkvloer complex is doordat werktaken dynamisch in elkaar overlopen. In hoeverre beschikken Nederlandse ziekenhuizen over deze veerkracht, in en na de COVID-19-pandemie?
Doel van het onderzoekWe onderzoeken de veerkracht in ziekenhuizen sinds het opkomen van de COVID-19-pandemie begin 2020, op twee niveaus: het niveau van de organisatie en het niveau van de medewerkers. Met ons onderzoek willen we inzicht verschaffen in de mate van veerkracht die er is binnen het Nederlands zorglandschap. Deze inzichten dienen beleidsmakers in de zorg te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid om de zorg beter te maken, nu en in de toekomst.
Deelproject 1: Veerkracht van ziekenhuizen op organisatieniveauOp organisatieniveau doen we onderzoek naar veerkracht binnen de indicatoren 'leiderschap en cultuur', 'netwerken van zorgorganisaties'en we bekijken in hoeverre zorgorganisaties klaar zijn voor veranderingen die kunnen optreden in een crisis. Dit onderzoek kent twee onderdelen:
Hoe staat het met de veerkracht van ziekenhuizen in tijden van corona? En wat is er mogelijk veranderd in de organisatieprocessen door de COVID-19-pandemie? Het is bekend dat een crisis vaak leidt tot procesveranderingen binnen de organisatie. Dit kan ertoe leiden dat de organisatie beter functioneert, omdat men van de crisis heeft geleerd processen heeft verbeterd. Dit wordt 'organisatorische veerkracht' genoemd. We doen onderzoek aan de hand van semigestructureerde interviews bij zorgbestuurders die werkzaam zijn in verschillende zorgsectoren. Voor het interviewen maken we onder meer gebruik van de Benchmark Resilience Tool.
Hoewel de Safety-II-benadering veel zorgverleners, kwaliteitsfunctionarissen en bestuurders van ziekenhuizen aanspreekt, zijn er nog nauwelijks methoden om de mate van resilience van ziekenhuisafdelingen vast te stellen, ten behoeve van het verbeteren van patiëntveiligheid. Een veelbelovende Safety-II-methode, afkomstig uit het werkveld resilience engineering, is de Resilience Analysis Grid (RAG). Het Nivel zal hier een Nederlandse variant uit uitwikkelen, gericht op de Nederlandse zorg. Dit deelproject waarin we de RAG-NL ontwikkelen wordt gefinancierd door ZonMw.
Deelproject 2: Veerkracht in ziekenhuizen op medewerkersniveauOp medewerkersniveau onderzoeken we in hoeverre medewerkers competent zijn om veerkrachtig te handelen. Dit onderzoek bestaat uit de onderdelen:
Opdrachtgevers en partnersHet onderzoek naar veerkracht in de zorg wordt gefinancierd door onder andere het ministerie VWS en ZonMw. In het project werken we samen met het Amsterdam UMC.
LinksPublicatie: Voorbereid zijn op een volgende coronagolf
Meer weten?Wilt u meer weten over onderzoek van het Nivel met betrekking tot veerkracht in de zorg? Wilt u zelf onderzoek doen binnen dit thema? Neem dan contact op met een van de contactpersonen rechts. Zij kijken ernaar uit in contact te komen met u!
