Aan de slag met de Resilience Analysis Grid (RAG): ziekenhuisafdelingen kunnen hun teamveerkracht in kaart brengen met deze nieuwe Safety-II-tool

De Nederlandse versie van de Resilience Analysis Grid (RAG-NL) is uit het Engels vertaald en klaar voor gebruik. De tool, die ziekenhuisafdelingen ondersteunt bij het versterken van de teamveerkracht, bestaat uit een vragenset en een workshop. De vragen hebben betrekking op de vier veerkrachtvermogens Reageren, Monitoren, Leren en Anticiperen en worden ingezet om de teamveerkracht van de ziekenhuisafdeling inzichtelijk te maken. De ingevulde vragen worden vervolgens besproken in een hierop afgestemde teamworkshop. Deze eerste RAG-NL is in een actie-onderzoek ontwikkeld en geëvalueerd, in een cocreatie tussen het Nivel, academische centra, ziekenhuizen en MediRisk.

De organisatie van de dagelijkse ziekenhuiszorg wordt steeds complexer. Zorgprocessen zijn hierdoor moeilijker te overzien. Voor het behoud van patiëntveiligheid zijn competenties als organisatorische wendbaarheid en veerkracht (resilience) daarom steeds belangrijker geworden. De RAG-NL is een nieuw instrument, ontwikkeld om de teamveerkracht van ziekenhuisafdelingen in Nederland te versterken.

Cocreatie van grote meerwaarde in ontwikkeltraject Nederlandse versie tool

Om de werking van de RAG-NL uit te leggen ontwikkelde projectpartner MediRisk een e-learning over Safety-II-denken dat ten grondslag ligt aan de tool, evenals een RAG-NL-workshopstructuur. Ziekenhuisafdelingen volgden eerst de e-learning, gingen daarna aan de slag met de RAG-NL-vragenset en bespraken hun antwoorden vervolgens in de workshop. De opgedane praktijkervaringen werden gebruikt voor de verdere ontwikkeling van de RAG-NL. Zo werd cyclisch geleerd wat de goede ingrediënten voor een bruikbare RAG-NL zijn. De algemene beoordeling van de workshops was positief. Vooral de open sfeer, de goede gesprekken en de ruimte voor gezamenlijke reflectie in een multidisciplinair team werden geprezen. Enkele deelnemers misten nog wel concrete handvatten om de informatie uit de workshop naar hun dagelijks werk te vertalen.

Hoe wendbaar is een ziekenhuisafdeling in de dagelijkse praktijk? Hoe flexibel kunnen ziekhuisafdelingen inspelen op onverwachte of stressvolle situaties? Met de RAG-NL kunnen zorgteams hun veerkracht in kaart brengen. Door te leren van de alledaagse praktijk worden verbeterpunten geopperd, om mee aan de slag te gaan. Zo draagt deze Safety-II-tool bij aan het veiliger maken van de ziekenhuiszorg voor de patiënt!

Caroline Schlinkert, PhD

Senior onderzoeker Organisatie en Kwaliteit van Zorg

Vervolg: implementatieplan van de RAG-NL voor ziekenhuizen

De RAG-NL kan nu al gebruikt worden in samenspraak met het Nivel. Voor een wijdverbreide implementatie van de tool wordt momenteel een gedetailleerd stappenplan voor implementatie op ziekenhuisafdelingen ontwikkeld. Concreet kijken we bijvoorbeeld hoe tijdens dit tweede actieonderzoek met ziekenhuizen de RAG-NL kan worden toegepast op een thema dat op een ziekenhuisafdeling speelt, bijvoorbeeld de omgang met een patiënt met onbegrepen klachten. Ook kijken we hoe de RAG-NL nog beter kan aansluiten op de taal van de dagelijkse praktijk.

Over het onderzoek

Het Nivel heeft dit onderzoek uitgevoerd in samenwerking met MediRisk (een onderlinge verzekeraar van zorgorganisaties voor patiëntveiligheid en medische aansprakelijkheid), het Amsterdam UMC, het Albert Schweitzer ziekenhuis, Leiden UMC en UMC Utrecht. Het onderzoek maakt deel uit van het ZonMw-programma ‘Safety-II en veiligheidsergonomie’. In dit programma wordt onderzocht of de principes van het Safety-II-veiligheidsdenken toepasbaar zijn in de dagelijkse praktijk en aanzetten tot leren en verbeteren bij zorgverleners in ziekenhuizen in Nederland, met als doel bij te dragen aan veiligere zorg voor patiënten. Dit programma maakt weer deel uit van het overkoepelende veiligheidsprogramma ‘Tijd voor Verbinding: de volgende stap in patiëntveiligheid’.