Nivel-onderzoeksprogramma Organisatie en Kwaliteit van Zorg

Om de zorg ook in de toekomst toegankelijk, betaalbaar en van hoge kwaliteit te houden zijn vele initiatieven gestart om deze anders te organiseren. Wij doen onderzoek naar deze ontwikkelingen.

De Nederlandse gezondheidszorg is van hoge kwaliteit. Wel stellen demografische veranderingen - in bevolkingsgroei, leeftijdsopbouw, gezondheid en leefstijl - steeds hogere eisen aan de zorg. De huidige ontwikkelingen vragen om andere uitkomstmaten voor kwaliteit van zorg én om een andere organisatie van zorg.

Gezondheidszorg en de zorgorganisaties dienen aan te sluiten bij de zorgvisie waarin de behoeften van de individuele mens centraal staan. Daarnaast is een steeds actievere rol van de patiënt, die meebeslist over zijn/haar eigen zorg, wenselijk.

Kwaliteit van zorg

Het Nivel onderzoekt ...Het Nivel onderzoekt ...

De onderzoeksvragen binnen het Nivel-onderzoeksprogramma Organisatie en Kwaliteit van Zorg hebben betrekking op al deze ontwikkelingen en doelgroepen en zijn dan ook divers.

Kernvragen

1. Hoe organiseren we de zorg zo, dat deze ook in de toekomst betaalbaar, toegankelijk en van hoge kwaliteit blijft? Met hier binnen:

  • Hoe kan de informatieoverdracht binnen de zorgketen worden verbeterd?
  • Hoe kunnen we de zorg zo organiseren dat deze goed aansluit bij de wensen en behoeften van zorgvragers en zorgprofessionals?

2. Hoe meten en verbeteren we de kwaliteit van zorg? Met hier binnen:

  • Hoe gaan we om met de patiëntveiligheid binnen de zorg en hoe kunnen we deze verbeteren?
  • Hoe kunnen we de organisatie en kwaliteit van de langdurige zorg verbeteren?

Onderzoek naar de organisatie van zorgOnderzoek naar de organisatie van zorg

Bij het Nivel onderzoeken we hoe de organisatie van zorg beter kan aansluiten bij de behoeften van mensen met een zorgvraag én wat dat betekent voor zorgprofessionals. We onderzoeken hoe de samenwerking en afstemming tussen zorgverleners verloopt en wat de effecten zijn op de patiënt. We vragen patiënten of ze hun zorg wel zelf willen en kunnen managen. Hoe ervaren chronisch zieken de zorg die ze krijgen? Wat vinden ze van de kwaliteit van die zorg en wat hebben ze nodig aan ondersteuning om hun kwaliteit van leven te verbeteren?

1. Netwerkzorg, informatieoverdracht in de zorgketen

De risico’s van de zorg verschuiven steeds meer naar buiten het ziekenhuis. Dit hangt samen met de verschuiving van zorg naar extramuraal, het langer thuiswonen en de toename van complexe zorg wanneer de opname van een patiënt wél nodig is. We doen onderzoek naar de overdracht van informatie in deze steeds complexer wordende zorgketen. Een vraag die wij ons bijvoorbeeld stellen is welke rol e-health kan hebben als middel om communicatie te vergemakkelijken.

Het optimaal organiseren van zorg, zodat deze de meeste waarde toevoegt in het leven van een individuele patiënt, dat is de uitdaging
Profile picture for user L.vanTuyl@nivel.nl

2. Samen beslissen en positieve gezondheid

Concepten als ‘positieve gezondheid’ en ‘samen beslissen’ (‘shared decision making’) spelen een steeds grotere rol. Hiermee is er voor de patiënt een actievere rol weggelegd, bijvoorbeeld over het samen beslissen over zijn/haar zorg.

Positieve gezondheid

Het proces van samen beslissen is vooral van toegevoegde waarde in situaties waar ruimte is voor een keuze uit verschillende behandelingen, namelijk wanneer volgens de richtlijnen een bepaalde behandeling kan worden overwogen maar niet per se noodzakelijk is. In ons programma doen we onderzoek naar dit proces van samen beslissen, hoe werkt het, is het succesvol, welke ervaringen hebben zorgverleners en zorgvragers ermee?

Samen beslissen

3. Zorg dicht bij huis, zorg op de juiste plek

Door de verplaatsing van zorg van instelling (verpleeghuis, ziekenhuis enz.) naar de thuissituatie kunnen patiënten langer thuis blijven wonen en eerder naar huis gaan na opname. Dit beleid is ingezet vanuit het oogpunt dat het de kwaliteit van leven van de patiënt verhoogt, dat het kostenbesparend is en dat het risicoverlagend is voor het oplopen van infecties. Maar is dit ook zo? Wat zijn de effecten van dit beleid voor de patiënt? En voor zijn naasten? En voor het zorgstelsel? Welke rol kan e-health spelen? Ook dit onderzoeken we binnen ons programma.

4. Langdurige zorg

Gevolg van het beleid dat patiënten en cliënten langer thuis blijven en daar de noodzakelijke zorg krijgen, is dat er relatief meer cliënten van de langdurige zorg gebruik maken. Immers: mensen die wél moeten worden opgenomen hebben vaker juist deze langdurige zorg nodig. We onderzoeken hoe we de organisatie en kwaliteit van de langdurige zorg kunnen verbeteren. Hoe kunnen we mensen met dementie bijvoorbeeld zoveel mogelijk vrijheid bieden, vrijheid die nog wel in balans is met mogelijke risico’s?

vrijheid vs vermijden van risico's

5. E-health als hulpmiddel in de organisatie van zorg

Welke rol kan e-health spelen in het organiseren van de zorg? Hoe kan het zorgverleners helpen hun vak efficiënter of veiliger uit te oefenen? Hoe kan het patiënten ondersteunen om de zorg toegankelijker te maken? En wat is de invloed van e-health op de kosten van de gezondheidszorg?

Onderzoek naar de kwaliteit van zorgOnderzoek naar de kwaliteit van zorg

We doen onderzoek naar onderwerpen die een steeds grotere rol spelen in het beleid van de Nederlandse gezondheidszorg, zoals uitkomstgerichte zorg en waardegedreven zorg. Ook patiëntveiligheid is een belangrijk thema binnen ons programma.

1. Uitkomstgerichte zorg en waardegedreven zorg

Concepten als uitkomstgerichte zorg en waardegedreven zorg spelen een steeds grotere rol in onze samenleving en binnen ons zorgstelsel.

waardegedreven zorg

Hiermee is er voor de patiënt een actievere rol weggelegd, bijvoorbeeld over het samen beslissen over zijn/haar zorg. Maar hoe organiseer je dat in de spreekkamer? Welke informatie heeft een patiënt nodig om samen met de zorgverlener de juiste keuze te maken? En hoe zorgen we ervoor dat deze informatie betrouwbaar is en voor alle betrokkenen toegankelijk wordt?

2. Patiëntveiligheid

Patiëntveiligheid

Met het complexer worden van de zorg is patiëntveiligheid een steeds belangrijker thema binnen de zorg. Risico kan ontstaan wanneer hulpverleners niet volgens professionele standaarden handelen of door tekortkomingen van het zorgsysteem. In Dossier Patiëntveiligheid vindt u al ons onderzoek naar patiëntveiligheid door de jaren heen bij elkaar, voorzien van duiding.

Deelprojecten binnen het project Patiëntveiligheid in 2019-2022, die u ook in dit dossier aantreft, zijn:

  1. Monitor Zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen (binnen Patiëntveiligheid): een vierjaarlijks metingen naar potentieel vermijdbare schade en sterfte in ziekenhuizen.
  2. Monitor Potentieel vermijdbare schade en sterfte in zelfstandige behandelcentra (ZBC's) (eerste meting)
  3. Meten patientveiligheidscultuur in Nederlandse ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (ZBC's)
  4. Rol communicatie en samenwerking bij patiëntveiligheid
  5. Calamiteitenanalyse met Human Factors benadering
  6. Evaluatie patientveiligheidsthema's VMS-programma
  7. Suboptimale diagnostiek
  8. Veerkracht in de zorg

Folder over de Monitor Zorggerelateerde schade in Nederlandse ziekenhuizen (binnen Patiëntveiligheid) 2019-2022:
een vierjaarlijks metingen naar potentieel vermijdbare schade en sterfte in ziekenhuizen.

Monitor Patiëntveiligheid
Vijf onderzoeksprojecten naar patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen (pdf)

Verbinding tussen wetenschap, beleid en praktijkVerbinding tussen wetenschap, beleid en praktijk

Met ons onderzoek beogen we een spilfunctie te vervullen tussen wetenschap, beleid en praktijk.
Onze wetenschappelijke partners zijn bijvoorbeeld de Universitair Medische Centra (UMC’s) en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU).
Op het vlak van beleid werken we veel samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Zorginstituut Nederland.
Ook werken we samen met belangen- en brancheorganisaties zoals: Alzheimer Nederland, Spierziekten Nederland, Nederlands Jeugdinstituut, Patiëntenfederatie Nederland, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), Actiz (branchevereniging van zorgorganisaties), Vilans (kennisorganisatie voor langdurige zorg) en Nictiz (kennisorganisatie voor digitale informatie-uitwisseling in de zorg).

Verbinding tussen wetenschap, beleid en praktijk

Maatschappelijke impactMaatschappelijke impact

Idealiter werken we vanuit een beleidsvraag of een vraag uit de praktijk, die we samen met de betrokken partijen uitwerken. Dit maakt ons onderzoek complex, maar tegelijkertijd is daarmee maatschappelijke relevantie ervan direct duidelijk.
We hechten ook grote waarde aan de mening van mensen met een aandoening en hun naasten. Goede gezondheidszorg kent een spanningsveld tussen optimale zorg voor de individuele burger, terwijl de zorg ook betaalbaar blijft voor de maatschappij. Ons onderzoek draait altijd om het verbeteren van de gezondheidszorg in Nederland.

Tuyl, L. van. Nivel-onderzoeksprogramma Organisatie en Kwaliteit van Zorg. Uit: www.nivel.nl [Laatst gewijzigd op 12-02-2024; geraadpleegd op 19-03-2024]. URL: https://www.nivel.nl/nl/nivel-onderzoeksprogrammas/organisatie-en-kwaliteit-zorg