Flinke toename van geheugen- en concentratieproblemen bij volwassenen mogelijk gerelateerd aan coronapandemie

In het eerste kwartaal van 2023 bezochten volwassenen (van 25 jaar en ouder) 24% vaker de huisarts voor geheugen- en concentratieproblemen dan in dezelfde periode in 2020. Dit blijkt uit het zevende kwartaalonderzoek van Netwerk GOR. Dat volwassenen meer geheugen- en concentratieproblemen hebben, lijkt een lange(re)termijneffect van zowel coronamaatregelen als corona-infecties. 

Dit en meer valt te lezen in de resultaten van het zevende kwartaalonderzoek, met daarin de vijfde gegevensrapportage onder volwassenen en ook de zevende gegevensrapportage onder de jeugd. Alle publicaties vindt u bij Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 (GOR-COVID).

Stijging van geheugen- en concentratieproblemen het grootst bij 45- tot 74-jarigen

Ouderen (75+) komen het vaakst met geheugen- en concentratieproblemen bij de huisarts. De jongste twee leeftijdsgroepen (25-44 jaar en 45-64 jaar) komen hiervoor relatief weinig bij de huisarts. In alle leeftijdsgroepen vanaf 25 jaar zien we een stijging van het aantal huisartsenbezoeken voor geheugen- en concentratieproblemen. De grootste stijging is te zien in de leeftijdsgroep 45- tot 74-jarigen (+40%). Bij 25- tot 44-jarigen was de stijging 31% en bij 75-plussers 18%. Onder jongeren tot 25 jaar is geen stijging te zien.
Het is niet duidelijk waardoor de stijging van geheugen- en concentratieproblemen komt. We noemen enkele mogelijke verklaringen.

Luister naar Nivel-expert prof. dr. Michel Dückers over dit onderwerp (4 min. 20 sec.).   Bron: NOS Radio 1 Journaal, 07:13 uur, 31 mei 2023

Mogelijk versnellen de COVID-19-maatregelen het proces van cognitieve achteruitgang

Het is mogelijk dat COVID-19-maatregelen voor een snellere cognitieve achteruitgang zorgen onder mensen met beginnende geheugen- en concentratieproblemen. De versnelde achteruitgang wordt mogelijk mede veroorzaakt door het wegvallen van reguliere (sociale) structuren rondom werk, bezoek en bewegen. Deze mogelijkheid wordt bekrachtigd door het gegeven dat onderzoekers van het Alzheimercentrum Amsterdam UMC in de huisartsencijfers een patroon herkennen waarvan ze aan het begin van de coronaperiode al verwachtten dat dit zou optreden; namelijk een toename van de groep mensen die met lichte geheugen- en concentratieproblemen kampen.

COVID-19-infectie kan ook een oorzaak zijn van geheugen- en concentratieproblemen

Een tweede, aanvullende verklaring kan zijn dat de geheugen- en concentratieproblemen zijn gerelateerd aan de COVID-19-infectie zelf. Verschillende studies laten namelijk zien dat dergelijke klachten veel voorkomen bij post-COVID-patiënten. Hoewel ook andere infectieziekten - zoals griep - deze klachten kunnen veroorzaken, lijkt de kans dat dit het geval is klein. Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat langdurige geheugen- en concentratieproblemen veel vaker voorkomen na een COVID-19-infectie dan na griep. Daarbij zien we dat de klachten vaker voorkomen bij hogere leeftijdsgroepen. De cijfers van de huisartsen passen bij dit beeld. 

Over het onderzoek

De kwartaalonderzoeken maken deel uit van het langlopende project Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19 (GOR-COVID) van Netwerk GOR (2021-2025) . Daarin brengen het RIVM, GGD’en, GGD GHOR Nederland, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum de gevolgen van de coronacrisis voor de gezondheid in kaart. Dit doen zij in opdracht van het ministerie van VWS en ZonMw. De publicaties uit dit zevende kwartaalonderzoek - de vijfde gegevensrapportage onder volwassenen en de zevende gegevensrapportage onder de jeugd - zijn tot stand gekomen met cijfers uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn.

Bij het Nivel valt dit onderzoeksproject binnen het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers.