Patiënten vinden minder vaak dan artsen dat ze samen beslissen (Transparantiemonitor 2019/2020)

In de Nederlandse gezondheidszorg wordt hard gewerkt aan samen beslissen. Daarbij wegen arts en patiënt samen behandelopties af in relatie tot de voorkeuren van de patiënt. Artsen ervaren vaker dan patiënten dat zij samen een keus maken over de juiste behandeling. Veel patiënten geven aan dat de keuzemogelijkheden in de behandelkamer niet zijn besproken. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel.

Het onderzoek is onderdeel van de Transparantiemonitor, waarvoor patiënten en artsen vragenlijsten invulden over samen beslissen. Allebei de groepen zijn voorstander van samen beslissen. Desondanks ervaren veel patiënten niet dat zij een behandelkeuze in samenspraak met de arts maken. Artsen ervaren vaker dat zij de keuze wel samen maken.

Samen beslissen nog niet altijd ingebed in de spreekkamer
Dit verschil in perceptie is al zichtbaar in de eerste stappen van het proces van samen beslissen, zoals bij het duidelijk maken dat er een behandelkeuze gemaakt moet worden. Zo geeft minder dan de helft van de patiënten aan dat zijn of haar arts heeft verteld dat er voor de klacht meerdere behandelmogelijkheden zijn en/of dat zij gezamenlijk de verschillende opties grondig afwegen. Onder de ondervraagde artsen geeft echter een ruime meerderheid aan dat zij dit wel bespreken met hun patiënten.

Fragment uit infographic Patiënten en artsen ervaren niet dezelfde mate van samen beslissen. In de infographic ook het verschil tussen patiënt en arts in de latere stappen van samen beslissen.

Uitdagingen bij de implementatie van samen beslissen
Er is veel aandacht voor samen beslissen. Zo is gezamenlijke besluitvorming onderdeel van diverse strategische doelstellingen, visies en hoofdlijnakkoorden. Verschillende uitdagingen spelen echter een rol bij de implementatie van samen beslissen. Dit bleek uit eerdere rapporten van de Transparantiemonitor over onder andere keuzehulpen bij samen beslissen en het project Beslist Samen!. Er is bijvoorbeeld nog niet altijd een ziekenhuis-breed beleid voor samen beslissen. Ook worden hulpmiddelen voor samen beslissen, zoals keuzehulpen, nog weinig gebruikt. De komende tijd moet blijken of de verschillende initiatieven gericht op de implementatie van gezamenlijke besluitvorming leiden tot een toename in de mate van samen beslissen.

Over het onderzoek
De resultaten van dit onderzoek zijn gebaseerd op een vragenlijstmeting onder burgers en een vragenlijstmeting onder artsen. Dit onderzoek is onderdeel van de Transparantiemonitor 2019-2020, die op zijn beurt weer deel uitmaakt van de Transparantiemonitor 2018-2022 van het Nivel.

In Dossier Transparantiemonitor vindt u alle publicaties en andere informatie van het Nivel over dit onderwerp bij elkaar.