Weinig ‘niet-passende’ behandelingen in ziekenhuizen bij doelgroep van palliatieve zorg

Personen uit de doelgroep van palliatieve zorg krijgen nauwelijks behandelingen in het ziekenhuis die mogelijk niet-passend zijn aan het levenseinde, zoals een IC-opname. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel waarvoor zij gegevens uit het Informatiesysteem Palliatieve Zorg gebruikten. IC-opnames of andere potentieel niet-passende behandelingen kunnen de kwaliteit van leven en acceptatie van het naderend levenseinde schaden.

Een behandeling noemen we ‘niet-passend’ wanneer de verwachte gezondheidsopbrengst niet voldoende opweegt tegen de verwachte negatieve consequenties van de behandeling in de tijd die iemand nog te leven heeft. Behandelingen in het ziekenhuis die niet-passend kunnen zijn bij de doelgroep van palliatieve zorg, zijn bijvoorbeeld een IC-opname, reanimatie, kunstmatige toediening van voeding en een tracheotomie. Toch kunnen er situaties zijn waarin het voor de patiënt en diens naasten wél wenselijk is om behandeld te worden, vandaar dat we spreken over ‘potentieel niet-passende behandelingen’.

Potentieel niet-passende behandelingen frequenter onder jongere leeftijdsgroepen
In 2017 waren er weinig niet-passende behandelingen in ziekenhuizen onder de mensen uit de doelgroep van palliatieve zorg. In de laatste levensmaand was er bij 5% sprake van een IC-opname, bij 1% van een reanimatie in het ziekenhuis, bij 1% van kunstmatige toediening van voeding in het ziekenhuis en bij 0,1% van een tracheotomie. Deze behandelingen kwamen relatief vaak voor bij jonge mensen. Vooral bij IC-opnamen zijn de verschillen tussen leeftijdsgroepen groot. Binnen de doelgroep van palliatieve zorg kwamen IC-opnames bij ruim een derde (35%) van de jongeren tot 18 jaar voor, bij 11% van de personen tussen de 18 en 65 jaar en bij 7% van de personen tussen 65 en 85 jaar. Bij de groep van 85 jaar of ouder was dit slechts 1%.

Potentieel niet-passende behandelingen vaker bij mensen met een leveraandoening
Daarnaast verschilde het percentage personen met niet-passende behandelingen per type aandoening. Personen met een fatale chronische leveraandoening verbleven vaker op de IC en kregen vaker kunstmatig voedsel toegediend dan personen met andere aandoeningen.

Over het Informatiesysteem Palliatieve Zorg
Het Informatiesysteem Palliatieve Zorg is opgezet door het Nivel in samenwerking met Expertisecentra Palliatieve Zorg en het Integraal Kankercentrum Nederland. Dit nieuwe Informatiesysteem bevat bestaande, gekoppelde zorggegevens, afkomstig van het CBS, Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn en de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg. De gecombineerde gegevens geven inzicht in de doelgroep, in het gebruik van de palliatieve zorg en in de kwaliteit ervan.

Over het onderzoek
In 2017 overleden ruim 150.000 personen in Nederland. Bijna driekwart hiervan aan een aandoening die veelal gepaard gaat met een ziekbed en een behoefte aan palliatieve zorg. Voor het onderzoek gebruikten we gegevens uit 2017, omdat we voor dit jaar beschikten over cijfers uit alle drie de gegevensbronnen. Onder de doelgroep palliatieve zorg vallen in ons onderzoek mensen die zijn overleden aan kanker, chronische hartaandoeningen, chronische luchtwegaandoeningen, CVA, chronische nieraandoeningen, chronische leveraandoeningen, dementie/seniliteit, neurodegeneratieve aandoeningen en hiv/aids. Dit onderzoek is gefinancierd vanuit het ZonMw-Programma Palliantie.