Methode vaststellen cijfers zorgverlening huisartsen

Omvang gegevensverzameling deelnemende huisartsenpraktijken

In 2019 zijn er in het kader van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn gegevens verzameld van ongeveer 500 huisartspraktijken in het totaal. Er vinden kwaliteitscontroles plaats op correctheid en volledigheid van deze verzamelde gegevens, waarna er analyses op uitgevoerd worden. Als gevolg van de kwaliteitschecks rapporteren we over gegevens uit ongeveer 420 praktijken, met in totaal 1,8 miljoen ingeschreven patiënten. Het gerapporteerde aantal patiënten en praktijken kan per analyse verschillen.

Figuur: Geografische spreiding deelnemende huisartsenpraktijken
In de kaart van Nederland ziet u de de geografische spreiding van de huisartsenpraktijken waarover wij rapporteren.

Representativiteit van de cijfers

In de drie tabellen hieronder is het volgende te zien:

• De patiënten uit praktijken die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn vormen een goede afspiegeling van de Nederlandse populatie.
• De leeftijds- en geslachtsverdeling van alle ingeschreven patiënten komt in grote mate overeen met die van de Nederlandse populatie (zie tabel 2 en 3).
• Qua type huisartsenpraktijk is er een oververtegenwoordiging van groepspraktijken, en een ondervertegenwoordiging van solopraktijken (tabel 1). (Zie ook Beroepenregistraties in de Gezondheidszorg).
• Praktijken in niet-stedelijke en matig-stedelijke gebieden zijn enigszins oververtegenwoordigd, praktijken in sterk stedelijke gebieden zijn iets ondervertegenwoordigd.

Daarom zijn de gegevens over het zorggebruik, type gezondheidsproblemen, voorgeschreven medicatie en verwijzingen naar de tweede lijn vanaf 2018 gestandaardiseerd naar Nederland op leeftijd, geslacht en stedelijkheid. Tabellen met gegevens per leeftijdscategorie zijn momenteel (nog niet) gestandaardiseerd naar leeftijd, geslacht en stedelijkheid.

Inhoud gegevensverzameling

De gegevens die voor Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn worden verzameld zijn gegevens die iedere huisarts routinematig, als onderdeel van het zorgproces, vastlegt in zijn elektronisch medisch dossier. Ze geven informatie over:

• contacten en verrichtingen zoals gedeclareerd bij zorgverzekeraars
• gepresenteerde gezondheidsproblemen in de vorm van de door de huisarts gestelde diagnose (ICPC-code)
• voorgeschreven geneesmiddelen met bijbehorende diagnose
• verwijzingen naar de tweede lijn (incl. verwijsdiscipline) en bijbehorende diagnose (verwijsindicatie)
• laboratoriumuitslagen en andere z.g. meetwaarden
• patiëntkenmerken: vier cijfers van postcode van het woonadres; geboortejaar; geslacht

Voor meer informatie over de verzamelde gegevens voor Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn: zie Specificatie gegevensverzameling Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn – Huisartsen.

Berekenen van de cijfers

De gerapporteerde cijfers van de huisartsenzorg worden voor ieder onderdeel op dezelfde manier berekend. De cijfers over het aantal contacten, verwijzingen, aantal geneesmiddelen en gezondheidsproblemen worden berekend ten opzichte van het aantal ingeschreven patiënten in de huisartsenpraktijk. Dit cijfer is gebaseerd op het (deel van het) jaar waarin de patiënt is ingeschreven in de huisartsenpraktijk. Sinds 2018 worden de resultaten bovendien gestandaardiseerd op leeftijd, geslacht en stedelijkheid voor die tabellen waarin geen opsplitsing in leeftijdsgroepen wordt weergegeven.

Vergelijkbaarheid van de gegevens van verschillende huisartsenpraktijken

Deelnemers aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn maken gebruik van verschillende softwarepakketten:

• MicroHIS
• Medicom
• Promedico ASP
• OmniHIS
• CGM Huisarts
• Bricks Huisarts
• Zorgdossier

Het Nivel stelt extractiespecificaties op voor de softwareleveranciers, waarin staat welke gegevens gewenst zijn. De softwareleveranciers vervaardigen vervolgens de extractie-programmatuur en deze komt via een Trusted Third Party bij het Nivel binnen. Het vergelijkbaar maken van gegevens (semantische integratie van de verschillende extracties) vindt bij het Nivel plaats.

Kwaliteitscontrole op de cijfers

De gegevens van de deelnemende huisartsenpraktijken zijn niet altijd correct en volledig. Het Nivel checkt de volledigheid en correctheid van de gegevens op een aantal punten alvorens deze te gebruiken voor analyses en rapportage. Gegevens van sommige huisartsenpraktijken kunnen niet voor alle analyses worden gebruikt en worden derhalve uit bepaalde analyses weggelaten; hierdoor kan het voorkomen dat de resultaten voor verschillende onderdelen niet altijd gebaseerd zijn op hetzelfde aantal praktijken en ingeschreven patiënten.

Berekenen van de kwaliteitsindicatoren huisartsenzorg 

We bespreken met betrekking tot het berekenen van de kwaliteitsindicatoren:

1. Berekenen kwaliteitsindicatoren diabetes mellitus, COPD, astma en hart- en vaatziekten
2. Hoe gaan we om met afwijkende definities van 'patiëntenpopulaties'?
3. Welke gegevens gebruiken we bij het berekenen van de kwaliteitsindicatoren?
4. Selecteren van huisartsenpraktijken
5. Interpreteren van de indicatorcijfers

1. Berekenen kwaliteitsindicatoren diabetes mellitus, COPD, astma en hart- en vaatziekten

Kwaliteitsindicatoren voor de zorg aan patiënten met diabetes mellitus, COPD, astma en hart- en vaatziekten zijn berekend met behulp van gegevens uit elektronische patiëntendossiers van huisartsen. Daarbij is uitgegaan van de beschrijving van indicatoren door het NHG.

Het cijfer achter de beschrijving van de indicatoren in de tabellen correspondeert met de gebruikte nummers in de NHG-documentatie.

2. Hoe gaan we om met afwijkende definities van 'patiëntenpopulaties'?

In de NHG-definities worden alleen patiënten meegenomen waarbij de huisarts de hoofdbehandelaar is. De registratie van de hoofdbehandelaar wordt echter niet altijd goed geregistreerd in het HIS. Daarom hebben we ervoor gekozen om alle patiënten te selecteren die een volledig jaar ingeschreven hebben gestaan in de praktijk met de betreffende aandoening en tot de gedefinieerde leeftijdsgroep behoren.

3. Welke gegevens gebruiken we bij het berekenen van de kwaliteitsindicatoren?

Voor het bereken van de kwaliteitsindicatoren worden de volgende gegevens uit het HIS van de huisarts gebruikt:

• ICPC-gecodeerde contacten en ziekte-episodes
• ATC-gecodeerde prescripties
• Diagnostische bepalingen

4. Selecteren van huisartsenpraktijken

Kwaliteitsindicatoren zijn voor 2013 berekend op basis van gegevens van 343 huisartsenpraktijken met daarin 80.519 astma patiënten, 26.753 COPD patiënten, 64.289 diabetes patiënten en 64.342 patiënten met hart- en vaatziekten. De selectie van huisartsenpraktijken is gebaseerd op zowel de kwaliteit van registratie van ICPC-codes als de volledigheid van meetwaarden uit het diagnostisch dossier.

5. Interpretatie van de indicatorcijfers

Indicatorscores zijn berekend op praktijkniveau. In de tabellen zijn naast de gemiddelde scores van de 343 huisartsenpraktijken ook de mediane waarde en de spreiding tussen de praktijken weergegeven. De spreidingsmaat betreft de waarde van het 10de en 90ste percentiel.
Per indicator is aangegeven of het om een proces- of uitkomstindicator gaat. Bij procesindicatoren gaat het over de volledige patiëntenpopulatie, tenzij anders vermeld. Bij uitkomstindicatoren worden de cijfers altijd weergegeven voor de subgroep waar de betreffende meting bij is uitgevoerd. Zo bestaat de subgroep van indicator 36 van diabetes mellitus (% met HbA1c < 53 mmol/mol (36)) alleen uit diabetespatiënten waarbij een HbA1c-meting is uitgevoerd.

Berekenen cijfers verwijzingen

De gegevens over verwijzingen naar de tweede lijn zijn gebaseerd op verwijsgegevens die het Nivel sinds september 2014 van ZorgDomein ontvangt. ZorgDomein is een externe applicatie dat het verwijsproces faciliteert. Veel huisartsen maken gebruik van ZorgDomein voor het aanmaken en versturen van een verwijsbrief naar een medisch specialist. De verwijscijfers over 2014 zijn gebaseerd op gegevens over het laatste kwartaal van dat jaar. De verwijscijfers zijn vervolgens vermenigvuldigd met vier, om een schatting te maken van het aantal verwijzingen over het hele jaar 2014. De verwijscijfers vanaf 2015 zijn gebaseerd op gegevens over het hele jaar.