Wanneer mensen hun geneesmiddelen goed gebruiken, ervaren zij meer kwaliteit van leven. Wij onderzoeken de hele farmaceutische zorgketen, van voorschrijven van medicatie door de arts tot gebruik ervan door de patiënt.
Veel mensen komen in aanraking met farmaceutische zorg, als patiënt of als mantelzorger. Gebruik van geneesmiddelen is de meest voorkomende behandeling in de zorg. De meeste geneesmiddelen zijn opgenomen in het basiszorgpakket en worden dus vergoed. Uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn komen de volgende cijfers:
Bron: Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn, 2017.
Onze onderzoeken gebaseerd op vier pijlers:
Nivel-onderzoek richt zich op de hele farmaceutische zorgketen; van het moment van voorschrijven door de arts tot het afleveren van het geneesmiddel bij de apotheek, tot het gebruik ervan door de patiënt.
Voorbeelden van onderzoeksvragen zijn:
Nivel-onderzoek richt zich op de gehele farmaceutische zorgketen vanaf het moment van voorschrijven van een geneesmiddel door de arts tot het afleveren van het geneesmiddel bij de apotheek, tot het gebruik ervan door de patiënt.
Voor dit onderzoek maken we onder andere gebruik van gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn en van het Consumentenpanel Gezondheidszorg.
Goede inzet en efficiënt gebruik van geneesmiddelen kunnen elders in de zorg kostenbesparingen opleveren en bovenal de kwaliteit van leven van mensen verhogen.
Het Nivel onderzoekt hoe artsen medicijnen voorschrijven en of zij hierbij hun beroepsrichtlijnen volgen.
De hoge kosten van geneesmiddelen leiden tot veel maatschappelijke discussie. Er worden verschillende maatregelen genomen om de farmaceutische uitgaven terug te dringen. Het Nivel evalueert dit soort maatregelen.
Hoe kunnen we het geneesmiddelengebruik, de therapietrouw, in de praktijk verbeteren? Het Make-It Consortium, met experts uit verschillende zorgdisciplines, buigt zich vanaf 1 juli over deze vraag.
 |
 |
Het bevorderen van therapietrouw in de praktijk:
Veel patiënten gebruiken hun medicijnen nog niet optimaal. Ondanks het groeiende aantal interventies en innovaties om de therapietrouw te bevorderen, lukt het maar mondjesmaat om deze ook grootschalig toe te passen in de dagelijkse praktijk.
Hoe kunnen we het geneesmiddelengebruik, de therapietrouw, in de praktijk verbeteren?
Het Make-It Consortium, met experts uit verschillende zorgdisciplines, buigt zich over deze vraag. Make-It, dat staat voor Medication Adherence Knowledge, Expertise and Implementation Taskforce.
Het Make-It Consortium gaat, verspreid over het land, vier tot acht zogenaamde ‘proeftuinen’ begeleiden.
De proeftuinen werken volgens de principes van een living lab: in een afgebakende, levensechte setting werken verschillende partijen gezamenlijk aan een innovatieve oplossing. Zo'n levensechte omgeving is nodig tot oplossingen te komen die houdbaar zijn binnen de complexiteit van de reguliere zorg.
Cocreatie tussen patiënten, zorgverleners en andere betrokkenen is daarbij essentieel. In de proeftuinen werken verschillende zorgdisciplines samen. De deelnemers zetten acties in gang om therapietrouw in de dagelijkse praktijk te bevorderen. Ze gebruiken interventies en innovaties die al eerder zijn getest, bijvoorbeeld telefonische startbegeleiding van de patiënt door de apotheek, een herinneringssysteem dat patiënten erop wijst hun medicijnen in te nemen, of een gesprek over therapietrouw tussen zorgverlener en patiënt.
De aparte website Make-It Consortium.nl bevat alle informatie voor de deelnemers aan de proeftuinen.
Het Make-It Consortium wordt gecoördineerd door het Nivel en gesubsidieerd door ZonMw. Het bestaat uit de volgende partijen:
In de zorgverlening door de apotheek is de communicatie tussen apothekers en hun patiënten van belang. Bij het Nivel doen we hier onderzoek naar.
We ontwikkelen instrumenten om het apothekersteam te ondersteunen in de communicatie met de cliënt. Dit doen we samen met de apothekers en hun assistenten. We noemen TRIAGE, COM-MA en RALPH:
Het Nivel blijft vernieuwen. Vanaf 2020 werken we aan het verbeteren van de communicatie bij inhalatie-instructie. We passen hiervoor onder andere de COM-MA training aan voor gesprekken over inhalatie-instructie. Nivel-onderzoeker Roland te Paske wijdt hier zijn promotieonderzoek aan.
Verbinding tussen wetenschap, beleid en praktijkBinnen het onderzoeksprogramma Farmaceutische Zorg werken we veel samen met partners in de wetenschap en met partijen in beleid en praktijk. Samen met wetenschappelijke instituten en veldpartijen zetten we onderwerpen op de agenda, zoals het bevorderen van therapietrouw.
Het Nivel heeft een uitgebreid netwerk van samenwerkingspartners binnen de farmaceutische zorg. Dit betreft zowel andere onderzoeksinstellingen als maatschappelijke en beroepsorganisaties. Doel van deze samenwerkingen is het verbeteren van de zorg rondom geneesmiddelen, onder andere op het gebied van therapietrouw. Dit laatste doet het Nivel in het Make-It Consortium. Andere partijen waar het Nivel mee samenwerkt zijn onder andere het IVM, CBG, Lareb, het Centrum voor Patiënt en Geneesmiddel en de Universiteit van Amsterdam (ASCoR).
Netwerk aan samenwerkingsverbanden van het Nivel
Nivel-programmaleider Liset van Dijk is als bijzonder hoogleraar Farmaceutisch Zorgonderzoek verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar zij - naast het doen van onderzoek - onderwijs geeft over farmaceutische patiëntenzorg. Ook hier is therapietrouw een belangrijk thema. Daarnaast is Liset van Dijk mede-coördinator van het Medication Adherence Expertise Center of the Northern Netherlands (MAECON).
Inzichten uit onderzoek over therapietrouw bereiken maar in beperkte mate de praktijk. Daar willen we verandering in brengen.
Maatschappelijke impactGeneesmiddelengebruik kan worden gezien als het uiteindelijke resultaat van dat wat zich afspeelt binnen de farmaceutische zorgketen. De farmaceutische zorgketen is weer ingebed in een gezondheidszorgsysteem en onderhevig aan beleidsmaatregelen.
