Arbeidsmarkt van de huisartsenzorg 2019-2020: de regio maakt het verschil (Nivel Huisartsenpraktijkenenquête 2020)

De arbeidsmarkt van de Nederlandse huisartsenzorg staat onder druk. Wel blijken de regionale verschillen groot te zijn. Welke knelpunten rondom tekorten, werkdruk en vacatures worden meer of minder in bepaalde regio’s ervaren? En verschillen regio’s ook in de oplossingsrichtingen die door huisartsenpraktijken worden ingezet? Met de Nivel Huisartsenpraktijkenenquête peilde het Nivel de situatie op arbeidsmarktniveau in 28 AZW-regio’s (Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn) in 2019 en in 2020, net voor de coronapandemie: 28 regionale factsheets zijn het resultaat.

Er zijn ongeveer 5.000 huisartsenpraktijken in Nederland. Veel hadden in 2019 en 2020 te maken met arbeidsmarktproblemen. Maar de regio maakt het verschil. Regionale verschillen zijn er in de mate waarin knelpunten spelen: werkdruk, praktijkopvolging, moeite om vacatures in te vullen, het aannemen van nieuwe patiënten. Ook verschillen personele en organisatorische knelpunten naar functie en regio. Zo ervaren praktijken in bepaalde regio’s meer knelpunten met betrekking tot de functie van de huisarts, in andere regio’s met betrekking tot de functie van de doktersassistent. Daardoor dient elke regio beleid te voeren dat past bij zijn individuele situatie. Er is geen eenduidige passende oplossing. Juist dit maakt regionale informatie over de arbeidsmarkt in de huisartsenzorg zo belangrijk.

28 factsheets per regio faciliteren arbeidsmarktbeleid op maat
Met het rapport geeft het Nivel inzicht in de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg per AZW-regio in 2019/2020. De serie bestaat uit 28 factsheets; één voor elke AZW-regio. Op basis van de factsheets kan elke regio zijn situatie vergelijken met het Nederlandse gemiddelde. Elke factsheet geeft aan welke knelpunten er in de betreffende regio spelen maar ook welke oplossingsmaatregelen praktijken inzetten. Hierbij kan ook gekeken worden naar de factsheets van andere regio’s: regio’s waar deze knelpunten niet of minder spelen maar ook regio’s die juist dezelfde knelpunten kennen. Deze vergelijkingen bieden een basis voor bovenregionale initiatieven.
 

28 Factsheets per regio én een eindrapport - Arbeidsmarkt huisartsenzorg 2019/2020

• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Achterhoek, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Amersfoort e.o., 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Amstelland e.o., 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Amsterdam, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Drechtsteden, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Drenthe, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Flevoland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Friesland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Gooi en Vechtstreek, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Groningen, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Haaglanden, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio IJssel-Vecht, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Midden-Brabant, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Midden-Gelderland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Noord- en Midden-Limburg, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Noord-Holland noord, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Noordoost-Brabant, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Noordwest-Veluwe en Stedendriehoek, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Rijnmond, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Rijnstreek, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Twente, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Utrecht, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio West-Brabant, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Zaanstreek en Waterland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Zeeland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Zuid-Limburg, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Zuidwest-Gelderland, 2019/2020
• Factsheet Arbeidsmarkt huisartsenzorg regio Zuidoost-Brabant, 2019/2020
• Rapport Arbeidsmarkt huisartsenzorg in 28 regio's van Nederland, 2019/2020

Regiovergelijking legt verschil in combinaties van knelpunten bloot
Naast de 28 factsheets biedt het rapport een analyse van de verschillen tussen de 28 AZW-regio’s. Topografische kaartjes van Nederland laten zien welke knelpunten in welke regio’s bovengemiddeld vaak voorkwamen: per knelpunt zijn de regio’s die 5 procent of 10 procent hoger scoorden dan de gemiddelde landelijke waarden in kaart gebracht. Te zien is dat bepaalde knelpunten meer in de Randstad geconcentreerd zijn, andere meer in de minder stedelijke regio’s of in specifieke regio’s.
Daarnaast illustreren de kaartjes dat huisartsenpraktijken in elke regio met hun eigen combinaties van arbeidsmarktknelpunten te kampen hadden. Het gaat daarbij om de situatie in 2019 en begin 2020, net vóór de coronapandemie, die een grote invloed heeft (en al heeft gehad) op de huisartsenzorg in Nederland.

De kaartjes hieronder laten zien welke regio’s die bovengemiddeld vaak problemen ervaarden met de knelpunten rond de functie van huisarts:

• Links ziet u welke regio’s 5% hoger scoorden dan het landelijke gemiddelde in het ervaren van knelpunten.
• Rechts ziet u welke regio’s 10% hoger scoorden dan het landelijk gemiddelde.
• De kleuren geven aan voor hoeveel knelpunten dit dan geldt, voor één item of meerdere, oplopend tot vijf in het totaal.

Meer weten over concrete knelpunten die huisartsen ervaren? Of over de knelpunten met betrekking tot doktersassistent of praktijkgerelateerde onderwerpen? Open de gehele publicatie De arbeidsmarkt van de huisartsenzorg in 28 regio’s van Nederland, 2019/2020, met daarin de 28 regionale factsheets.

Oplossingen vinden in samenwerking met andere regio’s
Veel huisartsenpraktijken blijken zelf al verschillende maatregelen te nemen om zich op (groeiende) capaciteitsproblemen voor te bereiden. Vaak echter kennen de problemen praktijkoverstijgende oorzaken. Daarom is het zinvol dat meer wordt ingezet op samenwerking binnen en tussen de regio’s, waarbij dit rapport met actuele arbeidsmarktinformatie als steun kan dienen.

Met de jaarlijkse Nivel Huisartsenpraktijkenenquête blijft het Nivel de regio’s monitoren en onderzoek doen naar de effectiviteit van lokale en regionale oplossingen voor de verschillende typen arbeidsmarktknelpunten in de huisartsenzorg.

Over het onderzoek
De serie factsheets over de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg per AZW-regio is in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) opgesteld. De resultaten worden door VWS en LHV als input gebruikt bij de ontwikkeling van de regionale aanpak van huisartsentekorten.
De 28 regionale factsheets zijn gebaseerd op de gewogen resultaten van de Nivel Huisartsenpraktijkenenquête, een web-enquête die in 2019 en 2020 onder alle huisartsenpraktijken in Nederland is uitgezet. In Oost-Nederland is, met ondersteuning van de Werkgeversverenging Zorg en Welzijn, de enquête van juli tot en met september 2019 uitgezet. De praktijken in de rest van Nederland zijn van december 2019 tot februari 2020 benaderd. In totaal is de arbeidsmarktenquête verzonden naar bijna 5.000 praktijken, verdeeld over heel Nederland. Bijna 30 procent van de aangeschreven praktijken (n=1.430) vulde enquête in.