Grootschalig gezondheidsonderzoek in de omgeving van industrieterrein Moerdijk bevestigt het vaker voorkomen van acute luchtwegproblemen

Ziektes als leukemie, longkanker, diabetes en COPD komen in gemeente Moerdijk niet vaker voor dan in andere industriegebieden. Wel is er in diverse dorpskernen een verhoogd risico op acute problemen van de luchtwegen. Dit blijkt uit een gezondheidsverkenning in de gemeente Moerdijk over de periode 2016-2019, uitgevoerd door het Nivel.

Het onderzoek over 2016-2019 maakt deel uit van een langdurige monitor die het Nivel uitvoert in samenwerking met de huisartsen in gemeente Moerdijk en in nauwe afstemming met GGD West-Brabant. De monitor richt zich op de gezondheid van omwonenden van het industrieterrein Moerdijk met daarnaast snelwegen en scheepvaart in de omgeving. Doel van het onderzoek is om continu de publieke gezondheid en blootstelling aan meerdere milieufactoren te bewaken. De eerdere monitor betrof de periode 2013-2015. Bij het Nivel valt dit onderzoeksproject binnen het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers. 

Geen nieuwe aandoeningen in Moerdijk, wel gezondheidslast die aandacht behoeft

De monitor over 2016-2019 levert een consistent beeld op: er komen nagenoeg geen nieuwe gezondheidsproblemen naar voren – wel vaker hoofdpijn en duizeligheid – vergeleken met de eerdere periode (2013-2015). Specifiek voor Moerdijk wel is dat in beide perioden meer acute bronchitis wordt gediagnostiseerd dan elders.
Wat verder opvalt is dat er nauwelijks verschillen worden gevonden tussen de dorpskernen. Er zijn weliswaar minder problemen in Willemstad en de meeste problemen worden geregistreerd in Fijnaart en Zevenbergen, maar we zien dat de resultaten in de dorpskernen die verder van het industrieterrein vandaan liggen, niet afwijken van de kernen dichterbij. Nivel-programmaleider Michel Dückers benadrukt dat meer ernstige gezondheidsproblemen zoals bijvoorbeeld COPD, longkanker en leukemie niet vaker voorkomen in Moerdijk: “Tegelijkertijd, de gezondheidsproblemen die wel zijn aangetroffen illustreren dat er onder inwoners van Moerdijk sprake is van een gezondheidslast die serieuze aandacht verdient.”

Gezondheidsklachten zijn moeilijk te verklaren

Voor de hand liggende verklarende factoren voor het vaker optreden van acute problemen van de luchtwegen – denk aan roken, overgewicht, werken op een industrieterrein – kunnen worden uitgesloten, zo blijkt uit vragenlijstonderzoek onder inwoners. Daaruit blijkt ook dat mensen die een grotere gezondheids- en omgevingslast ervaren door industrie, een hoger aantal gezondheidsproblemen en een langere duur daarvan rapporteert. In de gezondheidsverkenning is een verband gevonden tussen de hoogst gemeten concentraties van bepaalde stoffen op weekniveau en klachten die worden gerapporteerd aan de huisarts in diezelfde week en/of de week erna. Als het stikstof en fijnstof betreft, blijkt er een hogere kans te zijn op acute bronchitis en problemen van de luchtwegen. Bij de hoogst gemeten concentraties van benzeen gaat het om een grotere kans op duizeligheid. Een volledige verklaring voor de verschillen kan op basis van alle beschikbare gegevens niet worden gegeven.

Over het onderzoek

Zoals bij de eerdere verkenning over 2013-2015 zijn voor de periode 2016-2019 opnieuw geanonimiseerde patiëntgegevens van huisartsen in het gebied geanalyseerd en vergeleken met gegevens uit andere gebieden.

Gegevens van 8 huisartspraktijken in de gemeente Moerdijk zijn vergeleken met een selectie van 33 praktijken uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Het gaat om controlegebieden met vergelijkbare industriële activiteit als Moerdijk (10 huisartsenpraktijken) en om plattelandsgebieden in andere regio’s zonder hoge concentratie milieublootstellingen (23 praktijken).
Deze data zijn aangevuld met een vragenlijstonderzoek waarin relevante leefstijlfactoren, andere risicofactoren en percepties van inwoners werden meegenomen. De vragenlijst is uitgezet onder 7000 inwoners van 16 jaar en ouder (respons 32%).
Ook is gekeken naar blootstellingsgegevens verzameld door de regionale omgevingsdienst, via de lokale meetpalen in de gemeente Moerdijk. Daarbij is gekeken naar de associatie tussen gezondheid en de hoogste concentraties stikstof, fijnstof en zogenaamde vluchtige organische stoffen, zoals benzeen.

Bij het Nivel maakt dit onderzoeksproject deel uit van het onderzoeksprogramma Rampen en Milieudreigingen van programmaleider prof. dr. Michel Dückers, met gebruikmaking van gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn.