Meten van pijn en andere klachten aan het levenseinde van ziekenhuispatiënten kan beter

Pijn, benauwdheid, angst en depressieve klachten zijn veelvoorkomende klachten aan het levenseinde van patiënten. Vaak hebben betrokken zorgprofessionals in het ziekenhuis wel aandacht voor deze zogenaamde ‘symptoomlast’, maar wordt deze slechts zeer beperkt op een gestandaardiseerde wijze gemeten. Dit terwijl hier wel kwaliteitsindicatoren voor zijn opgesteld door veldpartijen. Meer standaardisering in het registreren en meten van symptoomlast kan een belangrijke stap zijn in het verbeteren van levenseindezorg in ziekenhuizen. Dit is een van de vele bevindingen van het dossieronderzoek van patiënten die zijn overleden in Nederlandse ziekenhuizen, dat het Nivel in samenwerking met Amsterdam UMC uitvoerde.

Symptoomlast ‘pijn’ wel geregeld gestandaardiseerd gemeten

Het symptoom ‘pijn’ aan het levenseinde wordt vaker gemeten dan bijvoorbeeld ‘benauwdheid’, ‘angst’ en ‘depressieve klachten’. Bij ruim 63% van de mensen overleden in een ziekenhuis is pijn gestandaardiseerd gemeten en bij bijna een kwart van hen was de pijnscore hoger of gelijk aan 4 (matige pijn), op een schaal van 0 (geen pijn) tot 10 (ergst denkbare pijn). Wel wordt er, tegen de verwachting in, bij patiënten opgenomen voor palliatieve en/of terminale zorg minder gestandaardiseerd gemeten op pijn dan bij patiënten die voor een andere reden zijn opgenomen.
Symptoomlast in de vorm van benauwdheid, angst en depressieve klachten wordt in zijn algemeenheid zeer weinig gestandaardiseerd gemeten. Vaak staat er in de dossiers wel iets genoteerd waaruit blijkt dat de zorgverlener wel aandacht heeft voor deze klachten.

Begeleiding door psycholoog, maatschappelijk werker of geestelijk verzorger wordt weinig ingezet

In weinig van de onderzochte dossiers van patiënten is documentatie te vinden over de behoefte die patiënten hebben aan betrokkenheid van een geestelijk verzorger, psycholoog en/of maatschappelijk werker. Van de patiënten bij wie wel is gedocumenteerd dat zij deze wens hadden, zo’n 15%, heeft ruim een derde deze geestelijke begeleiding ook daadwerkelijk ontvangen.

Meer weten? Open het rapport

Dit zijn enkele van de vele bevindingen in het rapport Kwaliteitsindicatoren en zorggerelateerde schade aan het levenseinde: een retrospectief dossieronderzoek bij patiënten overleden in Nederlandse ziekenhuizen. Open het rapport om meer te weten te komen over andere aspecten met betrekking tot de kwaliteit van zorg aan het levenseinde in het ziekenhuis. Denk aan zaken als:

• herkennen van het naderende levenseinde;
• gewenste plaats van overlijden;
• optreden van zorggerelateerde schade aan het levenseinde.

Over het onderzoek

Aan het dossieronderzoek hebben twintig Nederlandse ziekenhuizen deelgenomen: vier academische ziekenhuizen, zes topklinische ziekenhuizen en tien algemene ziekenhuizen. In totaal zijn er tussen juli 2020 en september 2021 2998 dossiers van in 2019 in het ziekenhuis overleden patiënten beoordeeld. Dit onderzoek was onderdeel van de vijfde meting in de landelijke Monitor Zorggerelateerde Schade in Nederlandse ziekenhuizen.
Subsidie: het onderzoek en de publicaties zijn mogelijk gemaakt door het ZonMw-programma Palliantie.