Netwerkzorg organiseren: betrek de patiënt altijd en op tijd bij het maken van keuzes (Transparantiemonitor 2023)

Bij het organiseren van netwerkzorg ligt het accent op het verbeteren van de kwaliteit van zorg zoals dat gezien wordt door zorgaanbieders en zorgverleners. Uit onderzoek van het Nivel in het kader van de Transparantiemonitor blijkt dat patiënten slechts incidenteel worden betrokken bij het nadenken over de invulling van de netwerkzorg die zij gaan ontvangen. Hierdoor is er minder aandacht voor het borgen van de eigen regie en de keuzevrijheid van de patiënt bij de inrichting van de netwerkzorg, terwijl patiënten dit wel belangrijk vinden.

De Transparantiemonitor 2018-2023 van het Nivel is een meerjarige project dat zich richt op de vraag hoe transparantie van zorg zich ontwikkelt en wat dat oplevert. Binnen dit project kijken we naar beschikbaarheid en bruikbaarheid van informatie over (kwaliteit van) behandelingen en (kwaliteit van) zorgaanbieders en zorgverleners. Met het oog op toekomstige veranderingen in de gezondheidszorg kijken we in dit jaar breder naar transparantie van zorg. Om in de toekomst namelijk medisch specialistische zorg te kunnen blijven organiseren, moeten zorgaanbieders onder meer gaan samenwerken in netwerken. Dit wordt netwerkzorg genoemd. We spraken met patiëntenorganisaties en zorgaanbieders over het belang en de mogelijkheden van transparantie als zorg steeds meer in deze vorm wordt geleverd.

Patiënten worden niet structureel betrokken bij het vormgeven van netwerken

Patiënten worden slechts incidenteel betrokken bij het nadenken over en het vormen van een netwerk van zorgaanbieders. Bij het bieden van netwerkzorg werken zorgaanbieders en zorgverleners samen met als doel kwalitatief hoogstaande zorg te leveren. Bij het vormen van deze zorgnetwerken zijn het voornamelijk de zorgaanbieders die afspraken maken. Zij beslissen over de financiële aspecten, kwaliteitsnormen, taken en verantwoordelijkheden.

Eigen regie door patiënt in netwerkzorg zal vooral gaan over keuze voor een behandeling

Zowel zorgaanbieders als patiëntenorganisaties verwachten dat het hebben van eigen regie binnen netwerkzorg voor de patiënt vooral zal gaan over het zelf kiezen voor een behandeling en minder over het zelf kiezen van een zorgaanbieder. Daarom moet er meer aandacht komen voor het uitdragen van de vele mogelijkheden die het hebben van eigen regie binnen netwerkzorg met zich meebrengt voor de patiënt. Patiënten moeten bijvoorbeeld worden geïnformeerd over de samenwerking van zorgaanbieders in netwerken. Ook moet er aandacht zijn voor het vormgeven van samen beslissen op belangrijke beslismomenten en de begeleiding van patiënten die niet in staat zijn eigen regie te voeren binnen een zorgnetwerk.

Over het onderzoek

In 2023 spraken we met eenentwintig sleutelpersonen werkzaam voor verschillende patiëntenorganisaties en zorgaanbieders. We namen negentien interviews af om inzicht te krijgen in:

1. wat patiëntenorganisaties en zorgaanbieders verstaan onder netwerkzorg
2. hoe zij aankijken tegen eigen regie van patiënten binnen netwerkzorg
3. hoe zij aankijken tegen transparantie van zorg ten behoeve van het voeren van eigen regie door patiënten binnen netwerkzorg

De resultaten uit deze interviews bespraken we in een Nivel-verbindt sessie met vertegenwoordigers van patiënten en vertegenwoordigers van verschillende organisaties die actief zijn met netwerkzorg.