Er valt nog veel te doen om samenleving voor mensen met een beperking toegankelijk te maken

De deelname aan de samenleving van mensen met een beperking blijft al tientallen jaren achter bij de algemene bevolking. Een belangrijke oorzaak hiervan is de voor hen beperkte toegankelijkheid van de samenleving. Uit langlopend onderzoek van het Nivel onder mensen met een beperking en hun naasten blijkt dan niet alleen fysieke drempels maar ook een beperkingen in financiële en sociale zin ertoe leiden dat zij minder mee kunnen doen. Deze bevindingen laten zien dat er nog een weg te gaan is voordat Nederland is ingericht zoals het VN-verdrag Handicap, dat sinds 2016 in Nederland geldt, voorstaat.

In het VN-verdrag Handicap wordt veel aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de samenleving voor mensen met een beperking. In februari dit jaar is de nationale strategie bepaald voor de implementatie van het verdrag. Hiermee wil de overheid de positie van mensen met een beperking uiterlijk in 2040 overeen laten komen met de inhoud van het VN-verdrag.

Waar lopen mensen met een beperking en hun naasten tegenaan?

Ondanks de inzet van diverse instanties en organisaties loopt hun deelname in de samenleving al tientallen jaren achter op de algemene bevolking. Waar lopen mensen met een beperking en hun naasten zoal tegenaan? Wat zijn hun ervaringen, ideeën en wensen?
Met behulp van de Nivel-panels geven we deze mensen een stem en belichten we hun perspectief. Meepraten over hoe we dit perspectief kunnen inzetten om nieuwe initiatieven op te starten om mensen meer te laten participeren? Geef u dan nu op voor onze Nivel-verbindt-sessie Perspectieven op Toegankelijkheid op 23 mei!

Verminderde toegankelijkheid niet alleen fysiek van aard

Mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking ervaren regelmatig minder toegankelijkheid tot verschillende voorzieningen dan de algemene bevolking. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met de aanwezigheid van drempels of te krappe doorgangen, of met het ontbreken van een lift of voldoende zitplaatsen.
Bij toegankelijkheid van de samenleving gaat het echter niet alleen om fysieke drempels. Ook op het gebied van financiële toegankelijkheid, sociale toegankelijkheid en toegankelijkheid van informatie ervaren zij knelpunten. Over het algemeen geldt: hoe zwaarder de beperking is die mensen hebben, hoe minder makkelijk zij deelnemen aan de samenleving.

Mensen met een beperking komen minder goed rond

Minder dan de helft (43%) van de mensen met een lichamelijke beperking had in 2022 betaald werk voor meer dan 1 uur in de week. Van de mensen met een verstandelijke beperking had zelfs maar 13% betaald werk. Het contrast met de algemene bevolking is groot: daar had 86% betaald werk. Veruit het grootste deel van de mensen met een lichamelijke of een verstandelijke beperking leefde in 2022 van een uitkering. Dit had gevolgen voor de bestaanszekerheid van deze groepen. Een aanzienlijk deel van hen kon niet goed rondkomen of redde het net. Niet alleen verschillende vrijetijdsvoorzieningen en uitjes maar ook dagelijkse behoeften waren voor hen daardoor minder toegankelijk.

Geen vrije tijd, geen energie door het werken. Minderen met werk is financieel niet mogelijk met alle omhoogvliegende prijzen

Nivel panellid

met een lichamelijke beperking

Gebrek aan sociale toegankelijkheid van samenleving leidt tot eenzaamheid

Bij mensen met een verstandelijke beperking zien we dat het sociale contact met name plaatsvindt met familieleden en veel minder met vrienden of buurtgenoten. Het komt dan ook regelmatig voor dat zij zich eenzaam voelen. Als struikelblokken voor het aangaan van sociale contacten noemen zij de aanwezigheid van te veel prikkels of het op een vervelende manier bejegend worden.

Het geruzie moet ophouden. Ik vind het ook niet fijn als ze me plagen want het zijn gemene grapjes

Nivel panellid

met een verstandelijke beperking (over de werkomgeving)

Ook naasten van mensen met een verstandelijke beperking ervaren een vermindering in de sociale toegankelijkheid van de samenleving. Doordat zij zorg verlenen, kan het deelnemen aan sociale activiteiten of het hebben van betaald werk voor hen lastiger worden.

Over het onderzoek

De gepresenteerde resultaten zijn afkomstig uit onderzoek met de Nivel-panels. Hiermee doen we onderzoek naar de ervaringen, wensen en ideeën op het gebied van zorg en participatie van diverse groepen in de samenleving waaronder burgers, patiënten, mantelzorgers en mensen met een beperking. Voor het onderzoek naar de ervaren toegankelijkheid van de samenleving zijn uitkomsten meegenomen uit onderzoek met het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten, het Nivel Panel Samen Leven, het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg en het Nivel Panel Naasten. Ook derden kunnen onderzoek laten uitvoeren met de Nivel-panels.