Ketenvorming in de huisartsenzorg kent vele gezichten

Op dit moment zijn er op zijn minst 34 ketens van huisartsenpraktijken in Nederland. Deze ketens zijn eigenaar van in totaal 116 huisartsenpraktijken. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel. Ketenvorming in de huisartsenzorg roept de vraag op of het kan bijdragen aan een betere organisatie van de zorg, maar ook welke risico’s hieraan zijn verbonden.

De huisartsenzorg wordt steeds complexer. Huisartsen zijn veel tijd kwijt aan administratie, organisatie en praktijkvoering. Er wordt gezocht naar nieuwe organisatievormen, zodat huisartsen weer meer tijd aan hun vak kunnen besteden. Eén zo’n organisatievorm zou die van de ketenpraktijk kunnen zijn, waarbij een externe organisatie huisartsenpraktijken op organisatorisch vlak verenigt, dan wel de praktijken in eigendom heeft. Deze organisatievorm biedt kansen om ook in de toekomst goede huisartsenzorg te garanderen, maar roept ook vragen op. Denk hierbij aan vragen over de invloed op de kwaliteit en de toegankelijkheid van de huisartsenzorg en de rol die commerciële partijen hierbij spelen.

Vormen van ketens

Het onderzoek laat zien dat ketenvorming in de huisartsenzorg verschillende varianten heeft. Naast de 34 ketens, waarbij een externe organisatie huisartsenpraktijken in eigendom heeft, zijn er andere vormen. Een externe organisatie kan bijvoorbeeld ook zeggenschap delen met de praktijkhoudend huisarts. Ketenvorming zien we niet alleen met betrekking tot huisartsenpraktijken, maar ook gezondheidscentra kunnen onderdeel zijn van een keten.

Spreiding in Nederland

Ketens van huisartsenpraktijken blijken door heel Nederland voor te komen. Het valt op dat deze ketens relatief vaak gevestigd zijn in postcodegebieden waarin voornamelijk mensen wonen met een lage sociaaleconomische positie. Het is de vraag of dat komt doordat deze organisatievorm goed past bij de uitdagingen die er zijn met betrekking tot de zorgverlening in deze gebieden, of dat er andere beweegredenen aan ten grondslag liggen.

Vervolgonderzoek naar kwaliteit en toegankelijkheid van zorg van ketenpraktijken

Het is van belang om ketenvorming in de huisartsenzorg nauwlettend te volgen. Het meest prangend is de vraag wat de gevolgen van ketenvorming zijn voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de Nederlandse huisartsenzorg. Daarnaast is er de vraag in hoeverre er sprake is van het ongewenst wegvloeien van geld uit de gezondheidszorg, indien er vooral commerciële belangen gaan spelen. Maar het is ook belangrijk om te kijken naar de mogelijk positieve effecten van ketenvorming. Deze vragen zullen zeker opkomen als steeds meer huisartsenpraktijken onderdeel zouden worden van een keten. Het Nivel zal de ontwikkelingen omtrent ketenvorming in de huisartsenpraktijk nauwlettend blijven volgen, om zo bij te dragen aan het beantwoorden van deze vragen.

Over het onderzoek

Om de verschillende organisatievormen van huisartsenpraktijken in Nederland in kaart te brengen hebben we gebruikgemaakt van huisartsendata afkomstig uit Nivel Beroepenregistraties in de Gezondheidszorg. Deze gegevens zijn aangevuld met data uit het handelsregister (de Kamer van Koophandel).