Ongelijke toegang tot zorg en bezorgdheid over bestaanszekerheid bij mensen met chronische ziekte of beperking

Onderzoek met de Monitor Zorg en Participatie van het Nivel verricht in 2023 laat zien dat er nog veel onwenselijke verschillen zijn in de toegankelijkheid van de zorg en de samenleving. Zo bleek onder andere dat niet iedereen met een chronische ziekte tijdens de coronacrisis goede toegang heeft gehad tot zorg. Dit gold vooral voor mensen met een chronische ziekte en beperkte gezondheidsvaardigheden. Daarnaast loopt de arbeidsparticipatie van mensen met een beperking al jaren achter op die van de algemene bevolking. Een aanzienlijk deel van hen kon zelfs niet of maar nét kon rondkomen.

Met de Monitor Zorg en Participatie van het Nivel worden ieder jaar de ervaringen met de zorg van mensen met een chronische ziekte en de mate van participatie van mensen met een beperking onderzocht. Het eigen perspectief van mensen met een chronische ziekte of beperking speelt hierin een centrale rol. Aan de hand van onderzoek met onze panels, het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten (NPCG) en het Panel Samen Leven (PSL), brengen we al meer dan tien jaar de huidige situatie en langlopende ontwikkelingen in kaart. In het jaaroverzicht vindt u al ons onderzoek uitgevoerd in 2023 met de monitor. Hieronder lichten we de belangrijkste punten uit.

In 2021 zorgafspraak vaakst afgezegd bij mensen met chronische ziekte en beperkte gezondheidsvaardigheden

Ruim één op de vijf mensen met een chronische ziekte gaf aan dat de coronapandemie invloed had op het ontvangen van professionele zorg en ondersteuning. Het volledig afzeggen van afspraken gebeurde vaker bij mensen met een chronische ziekte en beperkte gezondheidsvaardigheden (38%) dan bij mensen met een chronische ziekte en voldoende gezondheidsvaardigheden (23%). Dat blijkt uit een peiling onder leden van het NPCG in het voorjaar van 2022, net na de laatste lockdown. Dit is onwenselijk, aangezien juist deze groep patiënten meer ondersteuning nodig heeft om in tijden van crisis hun ziekte en behandeling goed te managen.

Ook in 2022 hadden mensen met een beperking minder vaak werk dan de algemene bevolking

Minder dan de helft (43%) van de mensen met een lichamelijke beperking had in 2022 betaald werk. Een deel hiervan had daarbij een baan met relatief weinig uren. Het verschil met de algemene bevolking was groot: daar had 86% van de mensen betaald werk. Van de mensen met een verstandelijke beperking had een zeer kleine groep betaald werk (13%). Daarnaast bleek dat een aanzienlijk deel van de mensen met een beperking niet of maar nét kon rondkomen. Hoewel dit nog meer geldt voor de groep zonder werk, is dit ook aan de orde voor degenen met betaald werk. Aandacht voor de participatie van mensen met een beperking blijft dan ook hard nodig.

Toegankelijkheid van de zorg en de maatschappij is niet vanzelfsprekend voor iedereen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de toegankelijkheid van de zorg en de maatschappij écht verbeterd voor mensen met een chronische aandoening? Wij gaan daarover op 23 mei in gesprek met beleidsmedewerkers, onderzoekers en belangenbehartigers in de Nivel-verbindt-sessie

Loïs van de Water, MSc

Onderzoeker Zorg en Participatie bij Chronische Aandoeningen

Over het onderzoek

De onderzoeksresultaten uit de Monitor Zorg en Participatie zijn een belangrijke informatiebron voor beleidsmakers, zorgverleners, zorginstellingen en patiëntenorganisaties. Met de kennis kunnen zij beleid maken waarin aandacht is voor de positie van mensen met een chronische ziekte of beperking. De monitor wordt gefinancierd door het ministerie van VWS en SZW en vormt een aanvulling op de registraties van de overheid, zorgaanbieders en verzekeraars.