Inzicht bieden in de opleiding tot GZ-psycholoog 2021: instroom, doorstroom en uitstroom
Duur: jan 2021 - jun 2025
Achtergrond
Het programma Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen van de Federatie van Gezondheidspsychologen en Psychotherapeuten streeft naar een nieuw systeem en andere invulling van psychologische vervolgopleidingen, zodat deze zo goed mogelijk blijven aansluiten bij de behoefte van de maatschappij. In het kader van dit programma voert het Nivel vier onderzoeksopdrachten uit die met name betrekking hebben tot de opleiding tot en het beroep van GZ-psycholoog.
Vier Nivel-onderzoeken binnen het programma APV
- Hoe ontwikkelt de omvang en samenstelling van het ‘stuwmeer’ voor de opleiding tot GZ-psycholoog?
- Wat zijn de ervaringen van de studenten in opleiding tot GZ-psycholoog en alumni met de opleiding? En hoe sluit dat aan bij de visie van opleiders en opleidingsinstellingen?
- Hoe verschilt de kwaliteit en infrastructuur van de opleiding tot GZ-psycholoog met aanverwante opleidingen?
- Welke zorgvraagontwikkelingen spelen er binnen de verschillende sectoren waar GZ-psychologen werken, en hoe gaat dit het opleidings-, wervings- en selectiebeleid van werkgevers beïnvloeden?
Doel vier onderzoeken
De vier Nivel-onderzoeken hebben tot doel om vanuit meerdere invalshoeken inzicht te geven in de opleiding tot GZ-psycholoog:
Nivel-onderzoek 1: Ontwikkelingen in het 'stuwmeer’ voor de opleiding tot GZ-psycholoog
Binnen het APV-programma neemt het in kaart brengen van het zogenaamde ‘stuwmeer’ voor de opleiding tot GZ-psycholoog een centrale plaats in. Over de afbakening (en ook het begrip ‘stuwmeer’ zelve) bestaat veel discussie. Het raakt aan verschillende visies en ambities in het dynamische veld van de psychologische (vervolg)opleidingen en beroepsstructuur.
Perspectieven
- In beginsel kan gekeken worden naar de master-psychologen, -orthopedagogen en -gezondheidswetenschappers die een zogenaamde LOGO-verklaring hebben en zo formeel getoetst zijn op hun kwalificaties en ervaring om op een GZ-opleidingsplaats te solliciteren.
- Maar ook (en specifiek) kan gekeken worden naar master-studenten die op basis van Eerder Verworven Competenties (EVC’s) de GZ-opleiding mogelijk in verkorte vorm willen volgen, of in een versneld traject naar een BIG-registratie als GZ-psycholoog kunnen worden geleid.
Hoe kijken master-psychologen, -orthopedagogen en - gezondheidswetenschappers hier tegenaan? Wat zijn hun ambities, verwachtingen en interesses? En hoe verschilt dit met hun opleidingsachtergrond en beroepsloopbaan?
En hoe zien de GZ-psychologen, hun werkgevers en de GZ-opleidingen zelf deze ontwikkelingen?
Om deze discussie zo goed mogelijk te kunnen voeren brengen we zo breed en duidelijk mogelijk de feiten en meningen vanuit verschillende perspectieven in kaart.
- Publicaties deelonderzoek 1: Ontwikkelingen in het ’stuwmeer’ voor de opleiding tot GZ-psycholoog
-
- Factsheet: Het ‘stuwmeer’ voor de GZ-opleiding: een analyse op basis van gegevens uit de vLOGO-registratie
- Factsheet: Opleidingsplaatsen voor GZ-psychologen: hoeveel worden aangevraagd, beschikt en ingevuld?
- Rapport: Het ‘stuwmeer’ of ‘reservoir’ van belangstellenden voor de opleiding tot GZ-psycholoog: deelrapport 1 voor het programma APV
Nivel-onderzoek 2: De (ervaren) kwaliteit en infrastructuur van de GZ-opleiding
We houden de huidige en toekomstige eisen die gesteld worden aan de kwaliteit en infrastructuur van GZ-opleiding tegen het licht, vanuit verschillende ervaringsperspectieven en in relatie tot de specialismen binnen de opleiding.
- We kijken naar de ervaren kwaliteit van de opleiding wat betreft inhoud, doelmatigheid en toegankelijkheid én wat betreft de toenemende eisen rond het bieden van ‘levenslang leren’ en een opleiding die ‘adaptief’ is.
- We bestuderen de eisen rond infrastructuur die hiermee samenhangen: wat is de optimale ‘schaal’ en opbouw van de opleiding, wat zou regionaal en wat landelijk gecoördineerd moeten worden? Hoe kan de diversiteit aan sectoren en doelgroepen voldoende aan bod komen? En welke vorm van ‘governance’ van de opleiding past bij de (toekomstige) maatschappelijke rol en positie van de GZ-psycholoog?
Het doel van dit deelonderzoek is de knelpunten te identificeren met betrekking tot de infrastructuur zodat deze aangepakt kunnen worden en een optimale opleidingskwaliteit kan worden geleverd.
Denken in oplossingen
Door zowel opleidingen en alumni te enquêteren worden hun ervaringen geïnventariseerd. Tegelijkertijd worden opleiders geconsulteerd en resultaten met de opleidingen besproken. Zo kunnen mogelijke oplossingen worden onderbouwd voor de huidige en te verwachten knelpunten, ten aanzien van de kwaliteit en infrastructuur, maar specifiek ook ten aanzien van de instroom en rendement, administratieve lasten, het werkgeverschap, diversiteit en inclusiviteit, samenwerking en governance.
- Publicaties deelonderzoek 2: De (ervaren) kwaliteit en infrastructuur van de GZ-opleiding
Nivel-onderzoek 3: Vergelijking GZ-opleiding met aanverwante opleidingen
Het derde Nivel-deelonderzoek binnen het APV-programma bouwt voort op het tweede, maar richt de blik ‘naar buiten’. We doen een vergelijkende analyse van een aantal opleidingen dat verwant is aan de GZ-psychologie-opleiding;
- Hoe is de instroom, uitstroom en doorstroom van de opleiding tot psychiater, verpleegkundig specialist GGZ, physician assistant, huisarts, bedrijfsarts en specialist ouderengeneeskunde?
- En hoe is de kwaliteit en infrastructuur van deze opleidingen vormgegeven en geborgd? En hoe zorgen deze opleidingen ervoor dat zij ‘adapatief’ zijn en blijven?
Modellen en ontwerpprincipes van aanverwante opleidingen kunnen helpen bij de verdere ontwikkeling van de GZ-opleiding, als inspiratiebron maar mogelijk ook in termen van nadere samenwerking op nationaal of regionaal niveau.
- Publicaties deelonderzoek 3: Vergelijking GZ-opleiding met aanverwante opleidingen
Nivel-onderzoek 4: Zorgvraagontwikkelingen en sectorale uitdagingen voor het beroep en de opleiding tot GZ-psycholoog
In het laatste deelonderzoek richten we ons op de veranderende behoeften van de zeer verschillende doelgroepen die zorg van de GZ-psycholoog zorg ontvangen. Dit onderzoek is toekomstgericht:
- Welke zorgvraagontwikkelingen spelen er in de verschillende sectoren?
- Welke zorgvraagontwikkelingen doen in welke mate een beroep op het adaptieve vermogen van de GZ-opleiding?
Het gaat hier om sociaal-culturele en demografische ontwikkelingen in de Nederlandse bevolking, en - in interactie hiermee - om nieuwe beleidsontwikkelingen zoals nieuwe systemen van bekostiging en toezicht. In focusgroepen bekijken we met stakeholders, experts en werkgevers naar deze ontwikkelingen. De kernvraag is steeds: wat de betekenis is van deze ontwikkelingen op de zwaartepunten van de opleiding en op de instroom, doorstroom en uitstroom; de verdeelsleutel van de GZ-opleiding?
- Publicaties deelonderzoek 4: Zorgvraag-ontwikkelingen en sectorale uitdagingen voor het beroep en de opleiding tot GZ-psycholoog
Methode
Voor de verschillende onderzoeken worden zowel kwantitatieve methode gebruikt, analyse van bestaande data, enquêtes, als kwalitatieve, interviews, focusgroepen.
Resultaten
Verschillende deelrapporten (zie hierboven per onderzoek).
Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Ronald Batenburg, Nivel-programmaleider r.batenburg@nivel.nl, of met Nivel-onderzoeker Linda Flinterman, l.flinterman@nivel.nl, of via mastersgz@nivel.nl.