Patiënten minder vaak naar de huisarts voor astma of COPD sinds de coronapandemie (COVID-GP factsheet 3)

Sinds de start van de coronapandemie in maart 2020 is het gebruik van huisartsenzorg door patiënten met astma- of COPD-gerelateerde klachten aanhoudend lager dan in 2019, het jaar voor de coronapandemie. De patiënten die wel contact zochten met de huisarts of huisartsenpost, werden relatief vaker telefonisch geholpen. In lijn hiermee nam het aandeel fysieke consulten juist af. Dit is het logische gevolg van het advies om waar mogelijk zorg op afstand te leveren, ook waar de ketenzorg via de huisartsenpraktijk betreft. Onderzoek van het Nivel in samenwerking met UMC Groningen, Radboudumc en Maastricht UMC+ heeft dit uitgewezen.

Voor het peilen van het zorggebruik voor astma en COPD hebben we gebruikgemaakt van gegevens van huisartsenpraktijken uit Groningen, Friesland, Drenthe, Nijmegen en Maastricht (over de jaren 2019 en 2020) en in huisartsenposten verspreid over heel Nederland (over de jaren 2019, 2020 en de eerste helft van 2021). Dit onderzoek maakt deel uit van het door ZonMw gesubsidieerde tweejarige project ‘Veranderingen in organisatie en zorggebruik in de huisartsenzorg: lessen van de coronapandemie (COVID-GP project)’.

Patiënten met astma- of COPD-gerelateerde klachten werden vaker telefonisch geholpen door de huisarts

Sinds de start van de coronapandemie was er een algehele afname in het zorggebruik voor patiënten die contact zochten vanwege astma of COPD, zowel bij de huisarts als bij de huisartsenpost. Met name het aandeel fysieke consulten daalde vanaf week 11 hard. Voor een deel is dit ondervangen door telefonische consulten; hier was dan ook sprake van een toename.

Toename fysieke consulten in de huisartsenpraktijk vanaf zomer 2020

Vanaf week 24 in 2020, toen het coronavirus minder aanwezig was onder de bevolking, zien we juist weer een toename van het aandeel fysieke contacten en een afname van het aandeel telefonische contacten in de huisartsenpraktijk. Op de huisartsenposten zien we dit niet terug; daar blijft het aandeel telefonische consulten voor patiënten met klachten gerelateerd aan astma of COPD vergelijkbaar, ook in de eerste helft van 2021. Dit kan ermee te maken hebben dat huisartsen hun eigen patiënten wel weer zien in de huisartsenpraktijk, mede in het kader van de ketenzorg. Op de huisartsenpost zijn huisartsen gewend geraakt om patiënten vaker telefonisch te helpen.

Type consult voor patiënten vanwege astma/COPD in huisartsenpraktijken, 2019-2020

Op de huisartsenpost kregen klachten met betrekking tot astma of COPD vaker een lagere urgentie toegewezen

Tijdens de coronapandemie zagen we een afname in het toekennen van de (zeer) urgente categorieën U2 en U3 en een toename van de minder urgente categorieën U4 en U5 voor patiënten met klachten gerelateerd aan astma of COPD. Dit is in lijn met de toename van telefonische consulten.

Over het onderzoek

Voor het onderzoek naar het zorggebruik in de huisartsenzorg hebben we gebruikgemaakt van twee bronnen: de registratiedata van zorg in huisartsenpraktijken zijn afkomstig van het Academisch Huisarts Ontwikkel Netwerk (AHON), het Family Medicine Network (FaMe-Net) en het Research Network Family Medicine (RNFM); de registratiedata van de huisartsenposten zijn afkomstig van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn.

Publicatiereeks COVID-GP project
In de reeks 'Veranderingen in organisatie en zorggebruik in de huisartsenzorg: lessen van de coronapandemie' worden diverse onderwerpen omtrent huisartsenzorg en corona behandeld:

1. In de eerste factsheet hebben we aandacht besteed aan de huisartsenzorg buiten kantooruren via de huisartsenpost, voor de algemene bevolking en voor ouderen.
2. In de tweede factsheet was er aandacht voor huisartsenzorg van zwangeren en pas bevallen vrouwen.
3. In deze derde factsheet staat de huisartsenzorg voor patiënten vanwege astma en COPD centraal.

In de volgende factsheets zullen we aandacht besteden aan jonge kinderen en aan mensen met psychische problematiek.