Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn is een kennisinfrastructuur van het Nivel die meerdere dimensies heeft. Het omvat een enorme databank met cijfers over ziekten en zorg, vele datagedreven onderzoeksactiviteiten én de Nivel-medewerkers die hierbij betrokken zijn.
Wat is Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn precies? Welke functies omvat Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn? Wat is er nu zo bijzonder aan? Hoe kan ik gegevens aanvragen?
Onderzoeksinfrastructuur met vier dimensiesNivel Zorgregistraties Eerste Lijn is kortgezegd een Nivel-kennisinfrastructuur die vier dimensies heeft. Het omvat:
Hiertoe beschikken we over een multidisciplinair team van onderzoekers, data-experts en relatiebeheerders.
Dit maakt ons uniek: de combinatie van heel veel data, kennis en een netwerk
Met Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn beschikt het Nivel over een enorme hoeveelheid gegevens – die teruggaat tot 1970 – over het vóórkomen van aandoeningen in Nederland én over de zorgverlening en kwaliteit van zorg van diverse eerstelijns zorgverleners. Dit in combinatie met onze onderzoeksexpertise én inhoudelijke expertise, die we inzetten in vele samenwerkingsverbanden met universiteiten en andere kennisinstituten, maakt ons uniek. Lees meer over onze unieke positie in het gezondheidszorgonderzoek in Nederland.
KernactiviteitenPrimair doen wij beleidsgericht toegepast wetenschappelijk onderzoek ten behoeve van het ministerie van VWS, beroepsorganisaties, financiers en patiëntenorganisaties. Daarnaast hebben we een eigen onderzoeksagenda en ook kunnen derden onderzoek doen met onze gegevens. Hiervoor houden ons continu bezig met het (door)ontwikkelen en beheren onze kennisinfrastructuur met cijfers over ziekten en zorg. Onze activiteiten omvatten eigenlijk vier aspecten:
We stellen eenduidige, landelijke cijfers op over (1) het vóórkomen van ziekten en aandoeningen (wekelijks en jaarlijks) en (2) de aard en omvang zorg verleend in de gehele eerste lijn. Hiertoe verzamelen en analyseren we de registraties die vele bij ons aangesloten zorgverleners routinematig vastleggen in hun patiëntendossiers: huisartsen, huisartsenspoedposten (voorheen ‘huisartsenposten’ (HAP)), fysiotherapeuten, oefentherapeuten, diëtisten en logopedisten.
Nivel-onderzoekers zetten de cijfers in voor hun onderzoek, dit zijn zowel onderzoekers binnen het onderdeel Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn als onderzoekers werkzaam binnen een Nivel-onderzoeksprogramma. Alle resultaten van hun onderzoek vindt u bij de onderzoeksprogramma's in kwestie en zijn ook opgenomen bij alle Nivel-publicaties. Onderzoeksprogramma's die standaard gebruik maken van de gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn:
De cijfers over ziekten en over zorg verleend door huisartsen, huisartsenspoedposten (voorheen ‘huisartsenposten’ (HAP)), fysiotherapeuten, oefentherapeuten, diëtisten en logopedisten zijn beschikbaar voor externe partijen. Jaarlijks worden in opdracht van het ministerie van VWS de kerncijfers opgesteld en op de Nivel-website openbaar gepubliceerd. Daarnaast kunnen externe partijen een selectie van gegevens aanvragen voor onderzoeksdoeleinden. Hier zijn bepaalde voorwaarden aan verbonden.
Voor het instandhouden van de kennisinfrastructuur ondernemen we de volgende activiteiten:
Vormen van output: onze ‘resultaten’De output of resultaten van onze kernactiviteiten kunnen we ook onderverdelen in vieren:
Begrippenlijst bij ons onderzoekWe bieden een overzicht van begrippen en termen die veelgebruikt worden in ons onderzoeksveld en die daarmee ook op deze website voorkomen. Van elk begrip geven we een korte omschrijving.
Code die binnen het Anatomisch Therapeutisch Chemische classificatiesysteem wordt toegekend. Het ATC-classificatiesysteem wordt internationaal gebruikt voor geneesmiddelgebruiksstudies. In de ATC-code worden geneesmiddelen eerst ingedeeld in groepen naar het orgaan of systeem waarop ze werkzaam zijn en daarna op therapeutische en chemische eigenschappen.
Elektronische (internet)verbinding waarmee gegevens veilig kunnen worden uitgewisseld tussen verzender en ontvanger. De uitgewisselde gegevens worden versleuteld zodat ze niet te ontcijferen zijn als ze worden afgeluisterd of onderschept.
Het BIG-register (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) is een Nederlandse databank waarin een aantal officieel erkende gezondheidswerkers is geregistreerd. In het BIG-register zijn artsen, apothekers, fysiotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, tandartsen, verloskundigen en verpleegkundigen opgenomen. Het register is opgericht op grond van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Alleen de beroepsbeoefenaars die in het register zijn ingeschreven, zijn door de wet bevoegd deze beschermde titel te voeren. De deskundigheid van de geregistreerde beroepsbeoefenaars is hiermee voor iedereen herkenbaar.
Verkorte term voor de lijst met aandoeningen die langdurige of intermitterende therapie behoeven, die door de wet wordt bepaald.
Sinds 2004 wordt fysiotherapie beperkt vergoed. Voor volwassenen van 18 jaar en ouder vindt sindsdien alleen vergoeding plaats vanuit de basisverzekering wanneer sprake is van een aandoening die voorkomt op deze lijst, waarbij geldt dat het eerste aantal zittingen binnen een behandelepisode voor rekening van de patiënt is of vergoed wordt vanuit de aanvullende verzekering. Voor een aantal aandoeningen geldt er geen limiet in de duur van de behandelepisode, maar voor de meeste aandoeningen geldt een limiet van één jaar.
Jongeren tot 18 jaar krijgen het eerste aantal behandelingen voor fysiotherapie en oefentherapie altijd vergoed uit de basisverzekering, eventueel aangevuld met een aantal extra behandelingen. Jongeren met een aandoening die op de chronische lijst staat kunnen alle behandelingen voor fysiotherapie en oefentherapie vergoed krijgen.
Cliëntgerichte behandeling (ook wel Rogeriaanse therapie genoemd) is een vorm van psychotherapie waarin het inzicht van de patiënt (cliënt) in zichzelf centraal staat. Het uitgangspunt van cliëntgerichte therapie is vaak persoonlijke ontwikkeling. De cliënt bepaalt zelf welke richting de therapie op gaat. Door gesprekken komt de patiënt tot inzichten en emoties die eerst verborgen bleven.
De DSM-IV (Statistical Manual of Mental Disorders, een classificatiesysteem voor psychische aandoeningen) vermeldt tien persoonlijkheidsstoornissen, die in drie clusters zijn onderverdeeld. Cluster A kenmerkt zich door vreemd of excentriek gedrag, cluster B door theatraal, emotioneel of grillig gedrag en cluster C door gespannen of angstig gedrag. Mensen kunnen wel bepaalde ‘trekken’ hebben, die vallen binnen het cluster A, B of C, maar net niet voldoen aan de criteria om te spreken van een stoornis. In die gevallen spreekt men van clustertrekken.
Een consult bij de diëtist bevat directe en indirecte cliëntgebonden behandeltijd waarbij tijdseenheden variabel zijn van vijftien minuten tot bijvoorbeeld een uur.
De definitie van Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie / Oefentherapie / Diëtetiek die binnen Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn wordt gebruikt, is dat patiënten zonder tussenkomst van een verwijzer bij de paramedicus zijn gekomen. Indien er wel contact is geweest met een verwijzer maar geen verwijsbrief is uitgeschreven, wordt de patiënt toch beschouwd als ‘verwezen’. Directe Toegankelijkheid is voor de fysiotherapeut wettelijk mogelijk sinds 2006, voor de oefentherapeut sinds 2008 en voor de diëtist sinds 2011.
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (kortweg DSM) is een classificatiesysteem voor psychische aandoeningen. Voor elke psychiatrische ziekte staat vermeld welke klachten en ziekteverschijnselen bij iemand aanwezig moeten zijn voordat de arts of psycholoog een bepaalde diagnose mag stellen. De DSM wordt gezien als handboek bij het stellen van een diagnose. Er zijn verschillende edities van de DSM-IV, in 1994 is de vierde editie uitgekomen en in 2013 is de vijfde editie gepubliceerd.
Psychologen met een eerstelijnskwalificatie zijn aangetoond vakbekwaam in de eerstelijnspsychologie. Het doel van de registratie Eerstelijnspsychologie bij het NIP is het vastleggen van de vakbekwaamheid van de eerstelijnspsycholoog op het terrein van de eerstelijns psychologische zorg. De criteria die het NIP hanteert zijn hier te vinden.
Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn telt contacten bij de huisarts op basis van declaraties. In het Nederlandse gezondheidszorgsysteem geldt sinds 2013 dat ieder consult, iedere visite en ieder telefonisch consult kan worden gedeclareerd met een bepaalde code. Meer over hoe huisartsen contacten kunnen registreren ten behoeve van declaraties vindt u op de website van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Cognitieve therapie gaat vooral uit van de invloed van het denken op het gevoelsleven en het doen. In gedragstherapie staat het gedrag van de cliënt centraal. Hoe iemand handelt bepaalt namelijk in belangrijke mate hoe iemand zich voelt. Bij een cognitieve gedragstherapeutische behandeling wordt zowel de manier van denken en interpreteren van de cliënt behandeld, als diens manier van doen en laten.
Maat waarmee het psychisch, sociaal en beroepsmatig functioneren van een persoon wordt aangeduid in de vorm van een score tussen 0 en 100. De GAF-score is een onderdeel van het DSM-IV-systeem, dat gebruikt wordt voor het diagnosticeren van psychiatrische aandoeningen.
Gezondheidszorgpsycholoog, ook wel GZ-psycholoog, is sinds 1998 in Nederland een wettelijk beschermde titel; een titel die alleen gevoerd mag worden door iemand die geregistreerd is in het BIG-register. GZ-psychologen richten zich veelal op kortdurende hulpverlening, voor lichte tot matig complexe psychische problemen. GZ-psychologen kunnen zich ook verder specialiseren, bijvoorbeeld als kinder- en jeugdpsycholoog of eerstelijnspsycholoog.
Organisatie die verantwoordelijk is voor het leveren van huisartsenzorg buiten kantooruren. De fysieke locatie waar deze zorg wordt verleend is de huisartsenpost. Een HDS kan één of meerdere huisartsenspoedposten omvatten.
Locatie waar huisartsenzorg buiten kantooruren geleverd wordt (voorheen ‘huisartsenpost’ (HAP)).
Aantal nieuwe episodes van een symptoom of aandoening in het rapportagejaar per 1000 patiëntjaren.
Internationaal geaccepteerde standaard voor het coderen en classificeren van registratiegegevens in de huisartsenzorg. Met de ICPC-codes kunnen huisartsen de reden voor contact (symptoom), het ziektebeeld (diagnose) of een verrichting vastleggen.
Omdat veel individuele ICPC-codes slechts bij kleine aantallen patiënten voorkomen, zijn de codes gegroepeerd in clusters.
Omdat veel individuele ICPC-codes slechts bij kleine aantallen patiënten voorkomen, zijn de codes gegroepeerd in hoofdstukken.
Zorg voor diabetes, COPD en hart- en vaatziekten kan integraal bekostigd worden. Dit houdt in dat zorgverleners voor zorg voor deze aandoeningen een standaardbedrag per patiënt vergoed krijgen. Zij krijgen dus niet meer alle losse contacten voor deze aandoeningen vergoed.
De middelste waarde als gegevens in orde van grootte worden gesorteerd. Het voordeel van het gebruik van de mediaan ten opzichte van het gemiddelde is dat de mediaan minder wordt beïnvloed door extreme waarden. Voorbeeld: bij het aantal zittingen per patiënt wordt het gemiddelde omhoog getrokken door een kleine groep patiënten die veelvuldig behandeld wordt, terwijl deze groep de mediaan niet beïnvloedt. In dit soort gevallen wordt daarom de voorkeur gegeven voor het weergeven van de mediaan.
Verrichtingen zijn handelingen tijdens een consult bij de huisarts (of een visite). Bij de M&I-verrichtingen gaat het om bepaalde handelingen die apart vergoed worden. M&I staat voor modernisering en innovatie. Meer informatie over M&I-verrichtingen is te vinden op de website van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Het Nederlands Instituut van Psychologen ziet het als taak om de kwaliteit van de beroepsuitoefening van de psycholoog te bewaken en te borgen. Hiervoor heeft het NIP verschillende kwaliteitsinstrumenten ontwikkeld, zoals de NIP Registratieregelingen. Hierin zijn kwaliteitscriteria opgenomen waaraan psychologen moeten voldoen.
Norm voor gezondheid middels bewegen. Een volwassen persoon voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) wanneer hij of zij ten minste vijf dagen per week 30 minuten matigintensieve lichaamsbeweging heeft.
De Outcome Rating Scale (ORS) is een korte vragenlijst waarmee aan het begin van elke therapiesessie gemeten wordt hoe het met iemand gaat op verschillende aspecten van het leven: individueel, relationeel, sociaal en algeheel. Op elk van deze vier vlakken wordt een score tussen 0 en 10 gegeven (totaal dus maximaal 40).
Zorg gericht op het verminderen van de functionele gevolgen van een ziekte of aandoening. Hieronder valt de zorg die verleend wordt door onder andere fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar / Mensendieck, ergotherapeuten, logopedisten en diëtisten.
In veel berekeningen wordt gebruikgemaakt van patiëntjaren als noemer. Dit is een benadering van de populatie waarop de zorggegevens betrekking hebben. Iedere patiënt die een vol jaar bij een huisartsenpraktijk stond ingeschreven, telt daarbij voor het hele jaar mee. Een patiënt die slechts één kwartaal stond ingeschreven in de praktijk, telt ook maar voor een kwart mee in de noemer. Dit werkt ook door in de teller. Consulten die plaatsvonden in een periode dat de patiënt niet stond ingeschreven in de praktijk, zijn ook niet meegenomen in de tellers.
Een persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door een star en duurzaam patroon van gedachten, gevoelens en gedragingen die binnen de cultuur van de betrokkene duidelijk afwijkt van de verwachtingen. Om bij een patiënt de diagnose van een persoonlijkheidsstoornis te kunnen stellen, moet aan een aantal criteria van de DSM worden voldaan.
Een postdoctorale opleiding is in Nederland toegankelijk voor afgestudeerden die hun doctoraal- of masterdiploma aan een universiteit hebben behaald. Een postdoctorale opleiding duurt doorgaans één of twee jaar en kan een verdere specialisatie in het eigen vakgebied betreffen (zoals gezondheidszorgpsycholoog), maar ook een een specifiek beroepsgerichte opleiding (zoals de universitaire lerarenopleiding).
Geneesmiddelvoorschrift
Prestatiecodes worden gebruikt om de verschillende behandelvormen van paramedici aan te geven, zoals een reguliere zitting in de praktijk, een reguliere zitting bij de patiënt thuis of een groepsbehandeling. Bij het declareren van een zitting wordt onderscheid gemaakt naar deze verschillende prestaties, die zijn vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit.
Beschrijft het aantal mensen met minimaal één bestaande of nieuwe episode van een symptoom of aandoening in het rapportagejaar per 1000 patiëntjaren. Indien een symptoom of aandoening minder dan 0,1 per 1000 patiëntjaren voorkomt, wordt dit weergegeven als <0,1 per 1000 patiëntjaren. De morbiditeit op de huisartsenpost wordt weergegeven als het aantal consulten voor een symptoom of aandoening per 1000 consulten.
Behandeling die een verandering beoogt die met name gericht is op het verbeteren van het intermenselijk functioneren. De relatie tussen behandelaar en cliënt is het centrale aandachtspunt van de therapie en ook het belangrijkste middel om tot verandering te komen.
Een patiënt die zich via Directe Toegankelijkheid heeft aangemeld, wordt door de paramedicus gescreend. Deze screening heeft als doel om te bepalen of verder paramedisch onderzoek zonder tussenkomst van een arts geïndiceerd is en of het klachtenpatroon binnen het competentiegebied van de paramedicus valt.
Zorgverleners en instanties krijgen rapportages als reactie op de door hen aangeleverde gegevens over de geleverde zorg. Hiermee wordt inzicht geboden in de kwaliteit en inhoud van de eigen zorgverlening en kunnen eigen gegevens worden vergeleken met die van de gemiddelde Nederlandse zorgverlener of zorginstantie van dezelfde discipline.
Maat voor de concentratie van menselijke activiteiten, gebaseerd op de gemiddelde omgevingsadressen-dichtheid:
Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek
Ook wel bekend als gezins- en relatietherapie. Het onderliggende idee bij een systeemtherapeutische aanpak is dat als in een systeem (bijvoorbeeld in een gezin of een partnerrelatie) één van de leden een probleem heeft, het hele systeem ontwricht raakt. Andersom kan men een individu hulp bieden door het systeem waarin hij/zij leeft te versterken.
Gezondheidsproblemen die zich aandienen op de huisartsenspoedpost, worden tijdens de triage ingedeeld in een urgentiecategorie van de Nederlandse Triage Standaard:
U0: reanimatie
U1: levensbedreigend
U2: spoed
U3: dringend
U4: routine
U5: advies
Verrichtingen zijn handelingen die tijdens de behandeling worden toegepast. Na afloop van de behandelreeks registreren fysiotherapeuten en oefentherapeuten Cesar / Mensendieck die zijn aangesloten bij Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn maximaal drie verrichtingen. Deze verrichtingen zijn vastgelegd in de Classificatie Verrichtingen Paramedische Bewegingsberoepen.
Uitgifte van een geneesmiddel in de apotheek.
Fysiotherapeuten, diëtisten en oefentherapeuten kunnen werkzaam zijn in de eerste lijn of in de tweede lijn. We gebruiken de term ‘vrijgevestigd’ om aan te geven dat het gaat om beroepsbeoefenaren in de eerste lijn, werkzaam in vrijgevestigde praktijken.
Elke huisartsendienstenstructuur heeft een verzorgingsgebied. De inwoners van dit gebied moeten in principe gebruikmaken van de huisartsendienstenstructuur waarbinnen zij vallen.
De uitgifte van receptgeneesmiddelen voor één week (of meerdere weken) in een week-doseerverpakking. De geneesmiddelen in deze verpakking zijn verpakt per voorgeschreven dosering, per dag, per moment van inname.
Welvaartsziekten zijn ziekten die in welvarende landen meer voorkomen dan in derdewereldlanden. Leefstijl, waaronder voeding en beweging, en de inrichting van de moderne samenleving spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van welvaartziekten. Veelvoorkomende welvaartsziekten zijn: obesitas, diabetes mellitus, COPD, hart- en vaatziekten en kanker.
Gegevens aanvragen voor onderzoekWilt u ook gegevens uit onze registraties gebruiken voor onderzoek? Bekijk de mogelijkheden bij Informatie over gegevens aanvragen of vul direct het aanvraagformulier in.
We besteden bij Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn veel zorg aan de bescherming van de privacy van patiënten en deelnemende zorgverleners. Nivel Zorgregistraties ontvangt via een betrouwbare derde partij (ZorgTTP) gecodeerde informatie van deelnemende zorgverleners. Uit deze data kunnen onderzoekers geen individuen herleiden zonder hiervoor onevenredige inspanning te leveren en/of niet-toegestane handelingen te verrichten. In ons Privacyreglement staat precies omschreven welke gegevens we gebruiken en hoe we daarmee omgaan. We houden ons aan de Gedragscode Gezondheidszorgonderzoek, opgesteld door Coreon (Commissie Regelgeving Onderzoek).
Wat kan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn voor u doen?De gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn vormen een rijke bron van informatie. U kunt te allen tijde contact met ons opnemen voor vragen of meer informatie.
We kijken ernaar uit in contact met u te komen!
