Over ons instituut: kennis bieden voor betere zorg

Het Nivel in twee minuten:

Stichting Het Nivel is een publieke kennisorganisatie - zonder winstoogmerk - die onderzoek doet naar de gezondheidszorg. We doen dit op het brede terrein van de eerstelijns- en ook tweedelijnszorg en we hebben hierin een nationale functie.

Dit zijn we

Bij het Nivel werken ongeveer 170 mensen; 110 onderzoekers en 60 medewerkers in onderzoeksgerelateerde functies en in functies met betrekking tot bedrijfsvoering. In 2022 had het Nivel een omzet van 16,3 miljoen euro. Wat ons onderscheidt van veel andere onderzoeksorganisaties is dat wij kennis bieden over de gehele breedte van de zorg en niet enkel op deelgebieden. Door verschillende deelgebieden van zorg te combineren in ons onderzoek kunnen wij dynamisch en verdiepend ingaan op de complexe vraagstukken die er zijn in de gezondheidszorg.

Missie en kernwaarden

'Kennis voor betere zorg' is onze missie. De uitgebreidere versie luidt als volgt:

Het Nivel biedt kennis om de gezondheidszorg in Nederland beter te maken door het doen van hoogwaardig, betrouwbaar en onafhankelijk onderzoek naar vraagstukken in de zorg met een groot maatschappelijk belang.

Invulling geven aan onze missie komt in het kort hier op neer: met onze kennis, die op wetenschappelijk betrouwbaar onderzoek is gestoeld, dragen we bij aan het continu verbeteren en vernieuwen van de gezondheidszorg. We vinden het belangrijk dat alle mensen in staat zijn om deel te nemen aan de maatschappij. Daarnaast moet iedereen gebruik kunnen maken van een betrouwbaar gezondheidszorgsysteem. Het aanbrengen van verbinding - tussen thema’s, met samenwerkingspartners, tussen wetenschap en praktijk - zien we als een belangrijk onderdeel van onze functie. We zijn betrokken met onze opdrachtgevers én natuurlijk met al die mensen die onze aanbevelingen in de praktijk toepassen.

Bij Over ons onderzoek: vraagstukken uit de gehele breedte van de zorgpraktijk vindt u hoe wij onze missie en kernwaarden concreet vormgeven in ons onderzoek.

Doelgroepen: ‘beslissers in de zorg’

Met zijn grote diversiteit aan onderzoeksproducten bedient het Nivel veel verschillende doelgroepen. Wat zij in algemene zin met elkaar gemeen hebben, is dat het alle ‘beslissers in de zorg’ zijn. Of het nu gaat om beleidsmakers, onderzoeksinstellingen, patiëntenverenigingen, brancheorganisaties, zorgorganisaties of zorgverleners; iedere professional die binnen zijn zorgdomein beslissingen neemt, alleen of samen met anderen, willen wij met ons onderzoek ondersteunen om die zorg beter te maken.

Positie: verbindende rol tussen wetenschap, beleid en praktijk

Met ons onderzoek combineren we het beste uit de verschillende werelden van beleid, praktijk en wetenschap. We werken samen met nationale en internationale partners op wetenschappelijke, beroepsmatige, maatschappelijke en beleidsmatige terreinen.

Verbinding met de wetenschap waarborgen we door allereerst te zorgen voor academische inbedding van het Nivel: verschillende Nivel-onderzoekers zijn ook werkzaam als hoogleraar bij diverse Nederlandse en buitenlandse universiteiten. Daarnaast uit zich onze band met de wetenschap in het vele onderzoek dat we doen in nauwe samenwerking met een groot aantal universiteiten.

Verbinding met de maatschappij (de praktijk van de zorggebruikers) vinden we door veel van onze onderzoeksvragen uit de praktijk te halen en door burgers in ons onderzoek te laten participeren in onze panels, platforms en monitors. Dit kunnen patiënten zijn, maar dat hoeft niet per se. We nemen hun ervaringen en meningen wat betreft de gezondheidszorg mee in ons onderzoek.

Verbinding met zorgprofessionals (de praktijk van de eerstelijns zorgverleners) realiseren we op verschillende vlakken. Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn verzamelt informatie bij zorgverleners, zoals huisartsen en paramedische zorgdisciplines. Met de schat aan data die dit oplevert, onderzoeken we de aard, omvang en kwaliteit van de eerstelijns gezondheidszorg in Nederland. Met de Nivel Beroepenregistraties in de Zorg van aangesloten zorgverleners bestuderen we ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Met ons Nivel Panel Verpleging & Verzorging kunnen we snel en gedegen onderzoek doen naar vraagstukken rondom de zorg aangeboden door zorgprofessionals die werken in de directe cliëntenzorg.

Verbinding internationaal vinden we in ons internationaal vergelijkend onderzoek, binnen Europa en soms ook daarbuiten, waarin we de organisatie en effectiviteit van verschillende gezondheidszorgsystemen onderzoeken. Het bundelen van krachten en uitwisselen van kennis biedt kansen om van elkaar te leren en gezondheidszorgbeleid op elkaar af te stemmen.

Het Nivel als opleidingscentrum

Het Nivel is een kweekvijver voor wetenschappelijk talent. Er werken altijd verschillende junior onderzoekers en masterstudenten lopen er stage. Voor hen is het interessant om te werken bij een instituut dat toepasbaar wetenschappelijk onderzoek doet. Veertien hoogleraren brengen specifieke expertise en wetenschappelijke ervaring in op verschillende onderzoeksterreinen; door hun inbreng bij het Nivel kunnen junioren promoveren op hun onderzoek.

Junior onderzoekers kunnen ook deelnemen aan het Nivel Talent Ontwikkel Programma (TOP), waarin ze worden gestimuleerd hun tijd bij het Nivel zo nuttig mogelijk te gebruiken en na te denken over hun loopbaan. Ze volgen een actief opleidingsprogramma waarin ze worden opgeleid onderzoek te verrichten dat voldoet aan de hoge kwaliteitseisen van wetenschappelijk onderzoek.

Het Nivel POST-programma is een ontwikkelprogramma waaraan postdoc onderzoekers werkzaam bij het Nivel kunnen deelnemen vanaf het moment dat ze gepromoveerd zijn. Het doorlopen van het POST-traject kan postdocs ondersteunen in hun ambitie om senior onderzoeker te worden.

Financiering

De financiering van onderzoek van het Nivel naar de kwaliteit en effectiviteit van de Nederlandse gezondheidszorg bestaat uit nationale en internationale subsidies die we ontvangen en uit onderzoek dat we doen in opdracht van derden. De basisfinanciering bestaat uit een instellingsbijdrage van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Deze bijdrage zetten we allereerst in voor het realiseren en beheren van de Nationale kennisinfrastructuur met data van de eerstelijnszorg, met beroepenregistraties en met data van ervaringen en meningen van zorggebruikers en burgers. Deze infrastructuur bestaat uit databases, panels en monitors. Daarnaast gebruiken we de toegekende subsidie voor het ontwikkelen en beheren van een kenniscentrum dat zorgdraagt voor brede verspreiding van onze kennis over de gezondheidszorg.
Op deze manieren dragen we zorg voor het realiseren van een nationale kennisbasis voor beleid en wetenschap die ingezet wordt voor het vinden van antwoorden op actuele kennisvragen omtrent gezondheidszorg.

Naast de instellingssubsidie van VWS ontvangt het Nivel onderzoeksubsidies en vragen voor onderzoek van diverse kanten, bijvoorbeeld van andere kennisorganisaties, van collectebusfondsen, van beroepsorganisaties, van zorgverzekeraars en van lagere overheden.

Historie

In 1985 werd het Nivel opgericht, de naam was een acroniem van ‘Nederlands Instituut Voor EersteLijnszorg’. Het wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de eerstelijns gezondheidszorg en ontstond uit het Nederlands Huisartsen Instituut (NHI), dit was het wetenschappelijk bureau van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Door de jaren heen heeft de positie van het Nivel als gerenommeerd onderzoeksinstituut zich letterlijk en figuurlijk ontwikkeld tot wat het tegenwoordig is.

Locaties Nivel door de jaren heen: 'dansen rond de Dom'

Door de jaren heen heeft het onderzoeksinstituut verschillende panden door de hele binnenstad Utrecht betrokken; langzaam maar zeker maakten we een ‘dansje rond de Dom’.

Mariastraat: het begon allemaal in de Mariastraat, in 1965. De organisatie, toen nog deel uitmakend van de NHG, was nog niet zo groot; er werkten veertig tot vijftig mensen.

Springweg, Willemsplantsoen, Donkerstraat: toen we groeiden kwamen er meer locaties bij, zoals twee panden aan de Springweg, een pand aan het Willemsplantsoen en een pand aan de Donkerstraat. Medewerkers liepen steeds van het ene naar het andere pand.

Drieharingstraat: uiteindelijk verhuisde de hele organisatie naar de Drieharingstraat, een oud pand van het stadsarchief midden in het oude centrum, boven winkels en kroegen. Het Nivel bezette een zijde van de straat en kreeg later ook nog een pand aan de overkant boven een platenwinkel. De centrale ligging gaf medewerkers gelegenheid om te winkelen tijdens de lunchpauze. De organisatie zat nog in een pioniersfase. Niemand ging nog met pensioen. Een personeelsafdeling was er in die eerste jaren nog niet; personeelszaken werden gedaan door de afdeling Administratie.

Otterstraat: in 2005 kregen we een eigen pand in de Otterstraat, een fris en nieuw gebouw met een heus Nivel-logo op de gevel. Het personeelsbestand groeide uit tot ruim 150 medewerkers.

Tijdlijn: van NHG-Peilstations naar 'het Nivel'

In 1970 startte het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) als eerste in Nederland met het verzamelen en vergelijken van patiëntgegevens: de Peilstations werden opgericht. Tegenwoordig onderzoekt het Nivel gezondheid en gezondheidzorg in de volle breedte, met de inzet van een enorme kennisinfrastructuur en een grote diversiteit aan onderzoeksexpertise. Hoe verliep deze ontwikkeling?

1970 - Eerste Peilstations van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) vond het belangrijk om wetenschappelijk onderzoek te doen binnen de huisartsenpraktijken en startte in 1970 als eerste in Nederland met het verzamelen en vergelijken van patiëntgegevens. Hierbij waren vijftig huisartsenpraktijken aangesloten. Deze zogenaamde Peilstations turfden opvallende ziekten en vooral griepsignalen. Het NHG verzamelde en verwerkte de gegevens.
De Peilstations verstuurden de gegevens in die eerste periode nog per post, later via de fax en weer later digitaal. De vijftig praktijken die in die eerste fase deelnamen, bestaan nog steeds en de meeste zijn ook nu nog Peilstation. Zo’n 500 overige huisartspraktijken deden mee aan de peilingen. Die eerste peilingen groeiden uit tot de zorgregistraties zoals we die nu kennen, waaraan nog steeds zo’n 500 praktijken meewerken.

1971 - Oprichting Nederlands Huisartsen Instituut (NHI) uit het NHG

Uit de behoefte aan meer onafhankelijk onderzoek ontstond in 1971 het Nederlandse Huisartsen Instituut (NHI). De NHI richtte zich op onderzoek, nascholing, ontwikkeling en ondersteuning van de huisartsenpraktijk.

1985 - Oprichting NIVEL, Nederlands instituut voor onderzoek van de eerstelijnsgezondheidszorg

In 1985 werd de NHI opgesplitst in twee afzonderlijke instituten, een voor onderzoek en een voor andere activiteiten. De onderzoekstak ging zelfstandig verder onder de naam 'Nederlands Instituut Voor onderzoek van de EersteLijnsgezondheidszorg' (NIVEL). In deze tijd schreven we de naam NIVEL nog met hoofdletters. Sinds het oprichten van het NIVEL richtte het onderzoek zich niet meer alleen op de huisartsenzorg maar op de hele eerstelijnszorg en ontwikkelingen die daarmee samenhingen.

1991 - Oprichting Nivel Consumentenpanel

Het Nivel hield zich niet alleen bezig met het verzamelen van zorggegevens via zorgprofessionals. Ook was het het eerste kennisinstituut dat ervaringen en meningen van patiënten en consumenten over de zorg ging verzamelen. In 1988 werden de eerste stappen tot het opzetten van een panel van zorggebruikers:

‘Het panel zal een signalerende en kritische functie vervullen ten aanzien van zaken waarvoor het oordeel van de (doorsnee) gebruikers van de eerstelijnsgezondheidszorg van belang is.’ (Nivel-jaarverslag 1988)

In 1991 was het zover: het Nivel runde - toen nog samen met de Consumentenbond - het Consumentenpanel Gezondheidszorg. Het eerste onderzoek met dit panel, naar de ervaringen van kraamvrouwen met de kraamzorg, werd gepubliceerd in 1991. Na de oprichting van het Consumentenpanel volgden andere panels, zoals een panel dat zich richtte op mensen met een chronische ziekte en/of lichamelijke beperking en een panel met mensen met een verstandelijke beperking en hun naasten.

1995 - Verbreding onderzoek naar gehele gezondheidszorg, ook internationaal

In 1995 verbreedden we de aandacht opnieuw, nu van de eerste lijn naar de gehele gezondheidszorg. De ontwikkelingen bij het Nivel volgden de maatschappelijke ontwikkelingen. Er was steeds meer behoefte aan betrouwbare en onafhankelijke informatie over de effecten van ingezet beleid en de mening en ervaring van de consument. In die tijd kwamen ook de eerste internationale vergelijkingen van gezondheidszorgsystemen op gang, eerst tussen Nederland en België, later volgden vergelijkingen met Noord-Frankrijk en Duitsland.

2018 - Aanpassing schrijfwijze van het instituut naar 'het Nivel'

Sinds 2018 schrijven we 'het Nivel'; met één hoofdletter en verder kleine letters. Deze aanpassing in schrijfwijze van het instituut maakte deel uit van de nieuwe huisstijl, eentje die beter aansloot bij het hernieuwde elan en het groeiende zelfbewustzijn van het instituut.

Het Nivel nu - kennisinfrastructuur met panels, registraties én veel onderzoeksexpertise

Onze kennisinfrastructuur: Bij het Nivel beschikken we heden ten dage over in totaal negen panels en (landelijke) registraties. Door gebruik van deze kennisinfrastructuur hebben we de beschikking over een grote hoeveelheid data, veelal over vele jaren verzameld. Hiermee leveren we een belangrijke bijdrage aan onderzoek van gezondheid en gezondheidszorg.

Onze onderzoeksexpertise: Daarnaast doen we veel onderzoek op maat met inzet van onze onderzoeksexpertise op een groot aantal gebieden in de gezondheidszorg. Bij onze Onderzoeksprogramma's vindt u hier meer over.

Inclusieve organisatie

Het Nivel beoogt een inclusieve organisatie te zijn, een organisatie waarin alle medewerkers zich welkom, veilig, geaccepteerd en gerespecteerd voelen. Het Nivel is goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers; ons pand kent brede gangen en er zijn een lift en een invalidentoilet aanwezig. Ook beschikken we over een multifunctionele rustruimte.