Nivel-dossier Formulariumgericht Voorschrijven

Sinds 2018 monitort het Nivel, in opdracht van Zorgverzekeraars Nederland, hoe vaak er bij een eerste voorschrift een geneesmiddel wordt gekozen dat voorkomt in een door de huisarts gebruikt formularium.

Het volgens formularia (richtlijnen met medicamenteuze adviezen) voorschrijven van medicatie door de huisarts draagt bij aan de kwaliteit van de farmacotherapeutische patiëntenzorg én aan kostenbeheersing in de zorg.

Zorgverzekeraars stimuleren doelmatig voorschrijven van medicatie door de huisarts door middel van een prestatiebeloning. Vanaf 2018 wordt deze prestatiebeloning toegekend op basis van ‘Formulariumgericht Voorschrijven’. Hierbij worden voorschrijfgegevens uit het HuisartsInformatieSysteem (HIS) van de huisartsenpraktijk getoetst aan het gebruikte formularium.

Doel Formulariumgericht VoorschrijvenDoel Formulariumgericht Voorschrijven

Formularia bevatten regionale of landelijke adviezen over het voorschrijven van medicatie bij een bepaalde ziekte of indicatie. Gebruik van formularia door huisartsen beoogt hun voorschrijfgedrag in positieve zin te beïnvloeden. Formularia kunnen daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering van de farmacotherapeutische patiëntenzorg, zowel in kwalitatief opzicht als vanuit het oogpunt van kostenbeheersing.
Het Nivel monitort Formulariumgericht Voorschrijven door huisartsenpraktijken en levert hiermee ‘kennis voor betere zorg’. De resultaten op praktijkniveau worden door zorgverzekeraars gebruikt ten behoeve van de prestatiebeloning voor doelmatig voorschrijven. Daarnaast bieden de uitkomsten handvaten voor de praktijk zelf om het voorschrijven volgens formularium, en daarmee het doelmatig voorschrijven, te verbeteren.

Opzet en ontwikkeling Formulariumgericht VoorschrijvenOpzet en ontwikkeling Formulariumgericht Voorschrijven

Vanaf 2018 wordt de mate van Formulariumgericht Voorschrijven door het Nivel berekend aan de hand van het aantal eerste voorschriften van de huisarts voor geneesmiddelen die zijn opgenomen in het door hem of haar gebruikte landelijke formularium; NHG of Health Base. Binnen het project FGV is een eerste indicator ontwikkeld, genaamd FGV1, die toetst of de werkzame stof (ATC-code) van een eerste voorschrift door de huisarts voorkomt in het gebruikte formularium.
Het Nivel valideerde de berekening van deze indicator bij de ICT-leveranciers van HISsen en Elektronische Voorschrijfsystemen (EVSsen) en verzamelde en monitorde vervolgens de uitkomsten van alle huisartsenpraktijken, in opdracht van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

Verdere ontwikkeling Formulariumgericht Voorschrijven, vanaf 2020

Vanaf 2020 is Formulariumgericht Voorschrijven doorontwikkeld. De landelijke formularia waarmee wordt getoetst met FGV1, zijn uitgebreid met regionale formularia en met de zogenaamde FVG1-combinatietoets, waarmee de indicator FGV1 wordt bepaald aan de hand van ATC-codes uit het regionaal gebruikte formularium. Voor indicaties die niet zijn opgenomen in het regionale formularium, wordt dit wordt aangevuld met ATC-codes vanuit het NHG-formularium. De indicator FGV1-combinatietoets toetst of de werkzame stof (ATC-code) van een eerste voorschrift door de huisarts voorkomt in het gebruikte regionale formularium, aangevuld met het NHG formularium.

Resultaten per kwartaal: aparte grafieken FGV1 en FGV1-combinatietoetsResultaten per kwartaal: aparte grafieken FGV1 en FGV1-combinatietoets

De grafieken in het uitklapmenu hieronder presenteren de landelijke scores voor Formulariumgericht Voorschrijven per kwartaal. Dit geeft huisartsen inzicht in hoe individuele praktijkscores zich verhouden tot die van andere huisartspraktijken. De scores op FGV1 en FGV1-combinatietoets zijn in aparte grafieken weergegeven.

NB: De scores op de verschillende formularia kunnen niet met elkaar worden vergeleken! Het formularium dat wordt gebruikt is namelijk van invloed op de hoogte van de score. Dit komt doordat de formularia van elkaar verschillen wat betreft de geneesmiddelen die zijn opgenomen (de ATC-codes verschillen) en de hoeveelheid middelen die zijn opgenomen (het aantal ATC-codes verschilt). Dit is dan ook de reden om de scores op verschillende formularia in verschillende grafieken weer te geven.

Grafieken: resultaten FGV1, NHG en Health Base - per kwartaal vanaf 2018

Toelichting

  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥25 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥40 praktijken per kwartaal zijn weergegeven. 
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
NHG formularium

NHG

Health Base formularium

Healthbase

Grafieken: resultaten FGV1-combinatietoets met regionale formularia - elk kwartaal vanaf 2019

Toelichting

  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥25 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥40 praktijken per kwartaal zijn weergegeven. 
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
Cohesie-NHG combinatietoets

Cohesie-NHG

Heuvelland-NHG combinatietoets

Heuvelland-NHG combinatietoets

Medicamus-NHG combinatietoets

Medicamus-NHG

MIJN.streek-NHG combinatietoets

Mijn.streek-NHG

Nijmegen-NHG combinatietoets

Nijmegen-NHG

PoZoB-NHG combinatietoets

PoZoB-NHG

SOFA-NHG combinatietoets

SOFA-NHG


Uitbreiding indicatoren, vanaf 2021

Vanaf 2021 zijn nieuwe indicatoren toegevoegd aan de huidige indicator FGV1:

  • De nieuwe indicator FGV2-diagnose toetst of het eerste voorschrift van de huisarts is voorgeschreven bij een indicatie die overeenkomt met het gebruikte formularium (met behulp van de ICPC-code).
  • De nieuwe indicator FGV3-long toetst of de juiste toedieningsvorm is voorgeschreven bij medicatie voor astma of COPD (met behulp van de PRK-code).

FGV2-diagnose

In aanvulling op FGV1 toetst FGV2-diagnose niet alleen of het voorgeschreven middel conform formularium is (o.b.v. ATC-code), maar ook of dit middel bij een diagnose conform formularium (o.b.v. ICPC-code) is voorgeschreven. Hierbij wordt ook de combinatietoets toegepast, met als uitgangspunt het regionale formularium. De grafieken in het uitklapmenu hieronder presenteren de landelijke scores voor de indicator FGV2-diagnose.

Grafieken: resultaten FGV2-diagnose – Grafieken NHG en Health Base

Toelichting

  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥25 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥40 praktijken per kwartaal zijn weergegeven. 
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
NHG formularium

NHG

Health Base formularium

Health Base

Grafieken: resultaten FGV2-diagnose – Grafieken Combinatietoets

Toelichting

  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥25 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥40 praktijken per kwartaal zijn weergegeven. 
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
     
Cohesie-NHG combinatietoets

Cohesie-NHG

Heuvelland-NHG combinatietoets

Heuvelland-NHG

Medicamus-NHG combinatietoets

Medicamus-NHG

MIJN.streek-NHG combinatietoets

MIJN.streek-NHG

PoZoB-NHG combinatietoets

PoZob-NHG

SOFA-NHG combinatietoets

SOFA-NHG


FGV3-long

De indicator FGV3-long toetst of de juiste toedieningsvorm (m.b.v. de PRK-code) is voorgeschreven bij eerste voorschriften voor medicatie bij astma en COPD (ATC codes beginnend met R03A/B). Deze indicator wordt alleen bepaald wanneer een praktijk een longformularium of regionaal formularium met longadviezen gebruikt waarin specifieke keuzes worden gemaakt over het device waarmee de medicatie wordt toegediend. De formularia die in Medicom beschikbaar zijn via Healthbase bevatten geen PRK-codes, maar vergelijkbare BP-codes. Deze codes zijn niet volledig hetzelfde, wat invloed heeft op de scores bij gebruik van hetzelfde formularium. Daarom worden de grafieken apart weergegeven voor gebruikers van Medicom en voor gebruikers van de overige HISsen (RxConForm (Digitalis)). 

Grafieken: resultaten FGV3-long voor gebruikers van RxConForm (Digitalis)
  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥5 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥20 praktijken per kwartaal zijn weergegeven.
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
Heuvelland formularium

Heuvelland

Honk formularium

Honk

MiddenNederland formularium

MiddenNederland

MIJN.streek formularium

Mijn.Streek

Nijmegen formularium

Nijmegen

PoZoB formularium

PoZoB

SOFA formularium

SOFA

ZGWA/DrechtDokters formularium

ZGWA/DrechtDokters

Grafieken: resultaten FGV3-long voor Medicom-gebruikers
  • In de grafiek wordt de gemiddelde score per kwartaal van alle praktijken met het desbetreffende formularium weergegeven (de gekleurde staven).
  • De variatie tussen praktijken wordt weergegeven voor elk kwartaal met de verticale grijze balkjes bovenaan de gekleurde staven. 80% van de praktijken behaalde een score die lag binnen deze balkjes.
  • Alleen huisartspraktijken met ≥5 eerste voorschriften per kwartaal zijn meegenomen in het betreffende kwartaal.
  • Alleen formularia met scores vanuit ≥20 praktijken per kwartaal zijn weergegeven.
  • Het getal in de staaf (‘N=…’) geeft het aantal praktijken weer waarop de gemiddelde score in dat kwartaal gebaseerd is.
HZG Breda West Brabant formularium

HZG Breda West Brabant

MiddenBrabant formularium

MiddenBrabant

MiddenNederland formularium

MiddenNederland

PoZoB formularium

PoZoB

REOS Zuid-Holland formularium

REOS Zuid-Holland

SGE Eindhoven-PoZoB formularium

SGE Eindhoven-PoZoB

SHG Den Haag-Zoetermeer formularium

SHG Den Haag-Zoetermeer

THOON Twente formularium

THOON Twente

ZGA Almere formularium

ZGA Almere


Monitoren Formulariumgericht VoorschrijvenMonitoren Formulariumgericht Voorschrijven

Vanaf 2018 verzamelt het Nivel (elk kwartaal) de scores Formulariumgericht Voorschrijven volgens de bovengenoemde indicator FGV1 en sinds het 3e kwartaal van 2019 ook van FGV1-combinatietoets. Sinds 2021 worden de scores op de indicatoren FGV2-diagnose en FGV3-long verzameld. De verzamelde scores worden gecontroleerd en eens per jaar doorgestuurd naar de preferente zorgverzekeraar ten behoeve van de prestatiebeloning doelmatig voorschrijven. Huisartsen kunnen in het eigen HIS, of een aanvullende applicatie in het HIS, zelf hun scores inzien per kwartaal.

FGV
 

Geen score zonder toestemming

Het Nivel kan de gegevens van Formulariumgericht Voorschrijven alleen naar de zorgverzekeraars doorsturen als de huisarts daar zelf toestemming voor geeft.

  • Voor Medicom-gebruikers kan dat online bij het aanvragen van de Module FGV. Aanmelden kan via de button onderaan de webpagina van PharmaPartners over FGV.
  • Praktijken die ChipSoft gebruiken kunnen de toestemming direct in hun HIS geven. 
  • Voor praktijken die een ander HIS gebruiken moet de toestemming via RxConForm gegeven worden. Informatie hierover is te vinden op Presciptor.nl - Status FGV bij HISsen.

Huisartsen kunnen hun scores inzien in hun HIS of in RxConForm. Scores worden elk kwartaal geactualiseerd.

Veelgestelde vragenVeelgestelde vragen

De vijf meest gestelde vragen en de antwoorden:

1. Hoe wordt er gemeten?

De meting vindt plaats op basis van de voorschrijfgegevens in het HIS van de huisarts. Deze voorschrijfgegevens worden in een aanvullende applicatie (RxConForm) of direct in het HIS (Medicom en Chipsoft) getoetst aan de inhoud van het formularium dat de huisarts gebruikt. Dit levert per indicator een teller en een noemer op, die ieder kwartaal naar het Nivel worden gestuurd. Het Nivel berekent per indicator de praktijkscores van dat kwartaal en verstrekt deze aan het einde van de meetperiode (half jaar of volledig jaar) aan de zorgverzekeraars (zie ook vraag 5). Op deze manier ontvangt de zorgverzekeraar uitsluitend de scores per praktijk en geen losse voorschriften of patiëntengegevens. Het Nivel verstrekt de gegevens echter alleen na expliciete toestemming van de huisartsenpraktijk. De HIS-leverancier faciliteert die toestemming in het HIS. Meer informatie over deze toestemming vindt u onder ‘Geen score zonder toestemming’.

2. Over welke voorschriften wordt er gemeten?

Voor de berekening van de scores worden alle eerste voorschriften door de huisarts, voor een vaste patiënt, meegenomen. Een eerste voorschrift is een voorschrift dat binnen de praktijk is aangemaakt, en waarvan de ATC-code niet in de 12 maanden daarvoor binnen de praktijk is voorgeschreven bij de desbetreffende vaste patiënt. Daarnaast moet de ATC-code geldig en volledig zijn. Voorschriften aan passanten worden niet geïncludeerd in de meting, evenals voorschriften voor vaccinaties.

De eerste herhaling van een specialisten recept door de huisarts wordt wel meegenomen in de berekening van de indicatoren. Dit komt doordat voorschriften door de specialist niet of slecht herkenbaar zijn in de verschillende HISsen. Dat is niet wenselijk, maar op dit moment helaas niet anders in te regelen in de diverse HIS systemen. De huisarts wordt door deze werkwijze niet benadeeld, aangezien het relatief weinig voorkomt, collega huisartsen hetzelfde probleem hebben én er zeer beperkte impact op de uiteindelijke scores is. Deze werkwijze is in de specificaties voor elk HIS gelijk getrokken en gevalideerd.
In specifieke gevallen kan het wel zo zijn dat hierdoor een verschil optreedt, bijvoorbeeld wanneer de huisarts afspraken gemaakt heeft met een specialist om grote groepen patiënten over te nemen. Het advies is om in dat geval contact op te nemen met de preferente zorgverzekeraar.

3. Moet een huisarts alles via het Elektronisch Voorschrijfsysteem (EVS) voorschrijven?

Nee, in het HIS wordt alleen gemeten welke medicatie wordt voorgeschreven. Er wordt niet gemeten of dat via het EVS is gedaan. Het EVS is uiteraard wel een handig hulpmiddel om conform formularium voor te schrijven.

4. Hoe wordt Formulariumgericht Voorschrijven beloond?

Alle grote zorgverzekeraars (Menzis, CZ, VGZ, Zilveren Kruis en Zorg& Zekerheid) hebben Formulariumgericht Voorschrijven opgenomen in het contract met de huisarts. Afhankelijk van de hoogte van de scores op de indicatoren keert de zorgverzekeraar een prestatiebeloning uit in segment 3. Als een huisarts een andere preferente zorgverzekeraar heeft, kan doelmatig voorschrijven in segment 3 op een andere manier of helemaal niet ingevuld zijn in het contract.
De tarieven voor de prestatiebeloning worden berekend aan de hand van afkapwaarden. De zorgverzekeraar bepaalt de hoogte van de afkapwaarde. Daarvoor kunnen ze gebruik maken van de praktijkvariatie van de binnengekomen scores in een bepaalde meetperiode. Dit kan een relatief afkappunt zijn (op basis van de indeling in kwartielen) of een vast afkappunt. De meetperiode verschilt per zorgverzekeraar, van een half jaar tot een heel jaar. De afkapwaarden en bijbehorende tarieven zijn dus per zorgverzekeraar verschillend en worden vanuit de zorgverzekeraar met de huisarts gecommuniceerd.

5. Hoe en wanneer levert de huisarts de gegevens aan bij het Nivel?

Als een huisarts toestemming heeft gegeven in het HIS, worden de tellers en noemers van de indicatoren naar het Nivel gestuurd. De uiterlijke deadline voor huisartsen om toestemming te geven is 31 december in het meetjaar. In de derde week van januari ontvangt het Nivel alle gegevens via de HISsen, controleert deze en stuurt ze naar de zorgverzekeraars. Als een huisarts niet voor 31 december toestemming geeft voor het delen van de gegevens, dan is de kans groot dat de praktijk niet in aanmerking komt voor de prestatiebeloning van de zorgverzekeraars. Indien de praktijk alsnog in aanmerking wil komen, zal er door de praktijk contact gelegd moeten worden met de zorgverzekeraar (en zo nodig met het HIS), voor een eventuele passende oplossing. Meer informatie over de toestemming vindt u onder ‘Geen score zonder toestemming’.
NB: praktijken met Menzis als preferente zorgverzekeraar dienen de toestemming voor 30 juni geregeld te hebben, in verband met de halfjaarlijkse prestatiebeloning die Menzis heeft ingeregeld.

Overige vragen over Formulariumgericht VoorschrijvenOverige vragen over Formulariumgericht Voorschrijven

Als huisarts kunt u met vragen terecht bij verschillende organisaties:

  • Bij vragen voor het Nivel: inhoudelijke vragen over het meten van formulariumgericht voorschrijven en de daarbij behorende infrastructuur. Stuur een e-mail naar formularium@nivel.nl.
  • Bij vragen voor de preferente zorgverzekeraar: alle vragen met betrekking tot de declaratie, de behaalde score en de gebruikte afkapwaarden.
  • Bij vragen voor de LHV: alle vragen over de aanleiding en de achtergrond van het formulariumgericht voorschrijven. Tip: bekijk eerst de video’s en tips van de LHV met betrekking tot formulariumgericht voorschrijven.
  • Bij vragen met betrekking tot uw HIS/Digitalis: alle technische vragen rond het versturen van de gegevens ten behoeve van het formulariumgericht voorschrijven.

GereedschapSamenwerkingspartners

Het ontwikkelen van de indicatoren en het verzamelen van gegevens van huisartspraktijken over Formulariumgericht Voorschrijven gebeurt in overleg met verschillende partijen: Zorgverzekeraars, Zorgverzekeraars Nederland, LHV, formularia, ICT-leveranciers (zoals de leveranciers van huisartsinformatiesystemen).

Ramerman, L. Nivel-dossier Formulariumgericht Voorschrijven. Uit: www.nivel.nl [Laatst gewijzigd op 28-12-2023; geraadpleegd op 29-03-2024]. URL: https://www.nivel.nl/nl/resultaten-van-onderzoek/dossiers/dossier-formulariumgericht-voorschrijven