Nivel Peilstations - voor aanvullende gegevens over ziekten

De Nivel Peilstations zijn huisartsenpraktijken binnen Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn die zich inzetten voor de wekelijkse surveillance van acute bovensteluchtweginfecties. Dit bestaat uit keel- en neusmonsterafname bij patiënten met klachten passend bij acute bovensteluchtweginfecties en het doorgeven van het aantal consulten voor een griepachtig beeld (influenza-achtig ziektebeeld (IAZ)). Ook doet een aantal van de Nivel Peilstations aanvullend onderzoek: zij genereren extra gegevens over een selectie gezondheidsproblemen in Nederland, gegevens die niet kunnen worden verkregen uit de verzamelde registraties van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn.

Nivel Peilstations: landelijke netwerk van Peilstation-huisartsenpraktijken

De Nivel Peilstations zijn door heel Nederland gevestigd. In de figuur is te zien waar de verschillende praktijken zich bevinden.

Respiratoire surveillance: meewerken aan pandemic preparedness

De respiratoire surveillance in de Peilstation-huisartsenpraktijken bestaat uit twee activiteiten:

• Keel- en neusmonsters afnemen: tussen de 100 en 140 Peilstation-praktijken nemen keel- en neusmonsters af, die ze naar het RIVM sturen. Het RIVM onderzoekt de monsters op influenzavirus (griep), SARS-CoV-2-virus (dat COVID-19 kan veroorzaken) en een aantal andere luchtwegvirussen. 
• Grieptellingen verrichten: zo'n 30 à 35 van deze Peilstation-praktijken nemen daarnaast deel het tellen van het aantal keer dat zij een influenza-achtig ziektebeeld constateren (IAZ-tellingen). 

Zowel de uitslagen van de keel- en neusmonsters als de grieptellingen dragen bij aan de besluitvorming of er een griepepidemie heerst. Voor deze respiratoire surveillance werken we samen met Erasmus MC en het RIVM. Zo werken de Peilstation-huisartsenpraktijken mee aan de ‘pandemic preparedness’ van Nederland.

Aanvullend onderzoek: gegevens verzamelen over een selectie gezondheidsproblemen

Zo'n 30 à 35 Nivel Peilstations leveren - naast hun inbreng in de respiratoire surveillance - aanvullende gegevens over een aantal specifieke gezondheidsproblemen via vragenlijsten. Ieder jaar worden deze gezondheidsproblemen opnieuw geselecteerd. Deze gegevens zetten we in voor eigen onderzoek en ook werken we veel samen met onderzoekers van andere kennisinstituten en voeren we onderzoek uit in opdracht van externe partners. Zo dragen de Nivel Peilstations bij aan huisartsgeneeskundig onderzoek ter verbetering van de zorg.

Resultaat: wekelijkse griepcijfers

Wekelijks publiceren we de nieuwe, actuele griepcijfers, samen met andere actuele weekcijfers over optredende ziekten. Onze up-to-date weekcijfers over ziekten en aandoeningen geven een actueel beeld van wat er heerst. De cijfers zijn landelijk representatief en worden gebruikt door het RIVM en voor beleidsvoering, bijvoorbeeld door het ministerie van VWS. De griepcijfers verschijnen ook regelmatig in allerlei media. 

Resultaat: Jaarrapporten Nivel Peilstations

Elk jaar publiceert het Nivel een jaarrapport met de verzamelde gegevens van alle Nivel Peilstations van het betreffende jaar. Bij ‘Zorg en ziekte in cijfers’ kunt u alle jaarrapporten van de Nivel Peilstations, die teruggaan tot 1972, vinden.

Covers weekrapportage (links) en jaarrapport (rechts): uitgaven gemaakt met data uit (o.a.) de Nivel Peilstations

Resultaat: wetenschappelijke artikelen met resultaten uit het aanvullende onderzoek

Het aanvullend onderzoek waar een deel van de Nivel Peilstations aan bijdraagt, vindt plaats in de vorm van vragenlijstonderzoek. Zo hebben we met de 
Parnassia Groep, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg en de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) langlopende samenwerkingen in vragenlijstonderzoek, op het gebied van respectievelijk eetstoornissen en levenseinde. Dit aanvullende onderzoek resulteert in verschillende artikelen in wetenschappelijke tijdschriften. 

Voorbeelden wetenschappelijke artikelen met gebruik van aanvullend onderzoek door de Nivel Peilstations

• Zelfzorg voor kleine kwalen: advisering van drogisten en huisartsen. Nivel, 2023.
• End of life in general practice: trends 2009–2019. Nivel, 2022.
• End-of-life communication in advanced cancer: international trends (2009–2014). Nivel, 2022.
• Falls prevention at GP practices: a description of daily practice. Nivel, 2021.
• Three decades of eating disorders in Dutch primary care: decreasing incidence of bulimia nervosa but not of anorexia nervosa. American Journal of Psychiatry: 2016, 46(6), p. 1189-1196.

Korte historie Nivel Peilstations

• In de jaren 60 zijn verschillende huisartsenparktijken in Nederland gaan tellen hoeveel patiënten met een griepachtig beeld op consult komt.
• Sinds1970 gebeurt dit op landelijke basis en meer gestructureerd: ongeveer 40 (wisselende) huisartspraktijken leverden als Nivel Peilstation een belangrijke bijdrage aan de landelijke surveillance van acute bovensteluchtweginfecties.
• Sinds 1992 nemen de Nivel Peilstations ook keel- en neusmonsters af bij patiënten met een acute bovensteluchtweginfectie.
• Sinds 2022 is het aantal Peilstation-praktijken dat keel- en neusmonsters afneemt verhoogd, om ook op regionaal niveau een beeld te hebben van welke virussen circuleren.

Tijdslijn Nivel Peilstations

Bent u huisarts en wilt u Nivel Peilstation-deelnemer worden?

Als Nivel Peilstation-praktijk speelt u een belangrijke rol in de griepsurveillance en draagt u bij aan de pandemische paraatheid van de Nederlandse gezondheidszorg. Door ook deel te nemen aan de aanvullende gegevensverzameling levert u daarnaast een belangrijke bijdrage aan huisartsgeneeskundig onderzoek ter verbetering van de zorg. Wij zijn regelmatig op zoek naar huisartspraktijken die zich willen aansluiten bij ons netwerk van Peilstations. Heeft u interesse of wilt u meer weten? Stuur ons dan een bericht via zorgregistraties@nivel.nl of neem contact op met de coördinator van de Nivel Peilstations (zie Contact rechts).

Bent u onderzoeker en wilt u uw onderzoek uitzetten bij de Nivel Peilstations?

Mocht u een onderzoek binnen de Nivel Peilstations willen uitzetten, dan is het goed te weten dat het onderwerp van uw onderzoek dient te voldoen aan de volgende criteria:

1. Het belang van het onderwerp moet duidelijk worden beschreven
2. Er moet sprake zijn van behoefte aan de betreffende informatie op nationaal representatief niveau.
3. Er moeten strenge en duidelijke criteria worden geformuleerd betreffende de te registreren ziekte of gebeurtenis.
4. Het toepassen van deze criteria mag voor de Peilstation-huisartsenpraktijken niet te tijdrovend zijn en moet inpasbaar zijn in de reguliere praktijkvoering.
5. De Peilstations-registratie vormt de meest geschikte informatiebron voor uw onderzoek.

Of er ruimte is voor nieuw onderzoek hangt af van de belasting van de Peilstation-praktijken met het al lopende onderzoek; het wordt in overleg met onze Peilstation Adviescommissie bepaald. De Adviescommissie wordt gevormd door 3 tot 5 deelnemende huisartsen.
Wilt u meer informatie over de mogelijkheden? Neem dan gerust contact op met de coördinator van de Nivel Peilstations (zie Contact rechts).