De arbeidsmarkt van de Nederlandse huisartsenzorg staat onder druk. Wel blijken de regionale verschillen groot te zijn. Welke knelpunten rondom tekorten, werkdruk en vacatures worden meer of minder in bepaalde regio’s ervaren? En hoe gaan zij hier per regio mee om?
Veel van de 5.000 huisartsenpraktijken die Nederland telt, hebben te maken met arbeidsmarktproblemen. Regionale verschillen zijn er in de mate waarin knelpunten spelen: werkdruk, praktijkopvolging, moeilijk vervulbare vacatures, patiëntenstops. Ook verschillen personele en organisatorische knelpunten naar functie en regio.
Daardoor dient elke regio beleid te voeren dat past bij zijn individuele situatie. Juist dit maakt regionale informatie over de arbeidsmarkt in de huisartsenzorg zo belangrijk.
Factsheets per AZW-regio faciliteren arbeidsmarktbeleid huisartsenzorg op maatHet Nivel inzicht in de arbeidsmarkt van de huisartsenzorg per AZW-regio. Zowel voor de periode 2018/2019 als de persiode 2019/2020 hebben we de regionale arbeidsmarkt in kaart gebracht. Een serie factsheets per AZW-regio per jaar is het resultaat.
Elke factsheet geeft aan welke knelpunten er in de betreffende regio spelen maar ook welke oplossingsmaatregelen praktijken inzetten. Op basis van de factsheets kan elke regio zijn situatie vergelijken met het Nederlandse gemiddelde. Elke regio kan kijken naar de situatie en aanpak in andere regio's; deze vergelijkingen bieden een basis voor bovenregionale initiatieven.
NB Het gaat daarbij om de situatie in 2019 en begin 2020, net vóór de coronapandemie, die een grote invloed heeft (en al heeft gehad) op de huisartsenzorg in Nederland.Informatie hierover is te vinden bij Gevolgen corona in de huisartsenpraktijk.
Vanwege een te lage respons (< 5%) zijn er van het jaar 2020 geen factsheets van de regio’s Amersfoort e.o., Groningen en IJssel-Vecht.
Eindrapport 2019/2020: verschillen tussen regio's in 'combinaties van knelpunten'In een overkoepelend rapport De arbeidsmarkt van de huisartsenzorg in 28 regio’s van Nederland, 2019/2020, met daarin de 28 regionale factsheets is naast de 28 regionale factsheets een analyse opgenomen van de verschillen tussen de 28 AZW-regio’s. Topografische kaartjes van Nederland laten zien welke knelpunten in welke regio’s bovengemiddeld vaak voorkwamen: per knelpunt zijn de regio’s die 5 procent of 10 procent hoger scoorden dan de gemiddelde landelijke waarden in kaart gebracht.
Te zien is bijvoorbeeld dat bepaalde knelpunten meer in de Randstad voorkomen, andere meer in minderstedelijke of specifieke regio’s. Ook is te zien dat huisartsenpraktijken in elke regio met hun eigen combinaties van arbeidsmarktknelpunten te kampen hebben.
De kaartjes tonen de regio’s die bovengemiddeld vaak problemen ervaarden met knelpunten rond de functie van huisarts:
- Links ziet u welke regio’s 5% hoger scoorden dan het landelijke gemiddelde in het ervaren van knelpunten.
- Rechts ziet u welke regio’s 10% hoger scoorden dan het landelijk gemiddelde.
- De kleuren geven aan voor hoeveel knelpunten dit dan geldt, voor één item of meerdere, oplopend tot vijf in het totaal.
Doel regionale arbeidsmarktvergelijking: oplossingen vinden in samenwerking met andere regio’sVeel huisartsenpraktijken blijken zelf al verschillende maatregelen te nemen om zich op (groeiende) capaciteitsproblemen voor te bereiden. Vaak echter kennen de problemen praktijkoverstijgende oorzaken. Daarom is het zinvol dat meer wordt ingezet op samenwerking binnen en tussen de regio’s, waarbij dit rapport met actuele arbeidsmarktinformatie als steun kan dienen.
Het Nivel blijft de regio’s monitoren en onderzoek doen naar de effectiviteit van lokale en regionale oplossingen voor de verschillende typen arbeidsmarktknelpunten in de huisartsenzorg. Hiermee beogen we een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de gezondheidszorg in Nederland. De resultaten worden door VWS en LHV als input gebruikt bij de ontwikkeling van de regionale aanpak van huisartsentekorten.
Onderzoeksprojecten en -methodenDe series factsheets zijn in verschillende onderzoeksprojecten tot stand gekomen.
De serie factsheets over de regionale arbeidsmarkt huisartsenzorg 2019/2020 is gemaakt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). De 28 regionale factsheets zijn gebaseerd op de gewogen resultaten van een web-enquête die in 2019 en 2020 onder alle huisartsenpraktijken in Nederland is uitgezet. In Oost-Nederland is, met ondersteuning van de Werkgeversverenging Zorg en Welzijn, de enquête van juli tot en met september 2019 uitgezet. De praktijken in de rest van Nederland zijn van december 2019 tot februari 2020 benaderd. In totaal is de arbeidsmarktenquête verzonden naar bijna 5.000 praktijken, verdeeld over heel Nederland. Bijna 30 procent van de aangeschreven praktijken (n=1.430) vulde enquête in.
De serie regionale factsheets arbeidsmarkt huisartsenzorg 2017/2018 is in verschillende fasen ontwikkeld. In een pilotproject heeft het Nivel in samenwerking met Prismant, in opdracht van ROS Robuust, SSFH en Transvorm, de eerste acht factsheets ontwikkeld; voor de AZW-regio’s Groot Amsterdam, Midden-Brabant, Noordoost-Brabant, Rotterdam Rijnmond, West-Brabant, Zaanstreek en Waterland, Zeeland, en Zuidoost-Brabant. Onder huisartsenpraktijken en huisartsenposten werd een online vragenlijst uitgezet en er werd een inventarisatie gemaakt van het aantal inschrijvingen bij Nederlandse opleidingsinstituten voor doktersassistenten en praktijkondersteuners. De gegevens voor overige 20 factsheets zijn in het najaar van 2018 verzameld, in het kader van het onderzoek ‘Balans in vraag en aanbod huisartsenzorg’ voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de landelijke huisartsenvereniging (LHV).
Meer weten?Wilt u meer weten over arbeidsmarktonderzoek of over beroepskrachtenplanning? Of wilt u een onderzoek laten uitvoeren? Neem dan contact op met prof. dr. Ronald Batenburg, via 030-2729861 of per e-mail via r.batenburg@nivel.nl.
