Voor de meeste gezondheidsproblemen is de huisartsenpraktijk de eerste plek waar men aanklopt voor professionele hulp. Bijna iedere Nederlander is ingeschreven bij een huisartsenpraktijk. We presenteren cijfers over zorg die de huisarts verleent, vastgesteld met de huisartsenregistraties van vele honderden huisartsen binnen Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn.
Rol huisarts in de eerstelijnszorg
De huisarts heeft een poortwachtersfunctie in de zorg: het is het eerste aanspreekpunt voor de patiënt en degene die de patiënt doorverwijst naar specialistische hulp. Bijna alle huisartsen houden hun medische patiëntendossiers elektronisch bij. De dossiers bevatten gegevens over gezondheidsproblemen, contacten, voorgeschreven geneesmiddelen en uitslagen van diagnostische testen. Verwijzingen naar de specialistische tweedelijnszorg worden vastgelegd via ZorgDomein.
Meest recente cijfers van de zorg die de huisarts verleent
De meest recente kerncijfers van de zorg bij de huisarts vindt u in het rapport Zorg door de huisarts: jaarcijfers 2022 en trendcijfers 2018-2022. Hier worden ze beeldend gepresenteerd in grafieken en tabellen, en voorzien van duiding. We presenteren de kernpunten uit deze jaarrapportage hier online:
Patiënten ingeschreven bij een huisartsenpraktijk [voorheen Patiëntkenmerken]
- Ongeveer een derde deel van de ingeschreven patiënten van de huisartsenpraktijk is in 2022 tussen de 18 en 44 jaar oud, de gemiddelde leeftijd van de ingeschreven patiënten is 42 jaar.
- Het percentage vrouwen dat in 2022 staat ingeschreven in de huisartsenpraktijk is vrijwel gelijk aan het percentage mannen.
Omvang van het zorggebruik bij de huisarts [was: Omvang zorggebruik]
- Driekwart (77,6%) van de ingeschreven patiënten bij een huisarts had in 2022 minimaal één contact met de huisartsenpraktijk. Dit percentage is hoger dan in 2021 (76,6%), maar nog altijd iets lager dan in 2019 (78,2%).
- Patiënten hadden in 2022 gemiddeld 5,0 keer contact met de huisartsenpraktijk. Dit is ongeveer gelijk aan het niveau van 2021 en het niveau van voor de coronapandemie.
- De contacten met de huisartsenpraktijk in 2022 betroffen hoofdzakelijk contacten met de huisarts (83,7%). Consulten van minder dan 5 minuten en consulten van 5 tot 20 minuten (resp. gemiddeld 1,3 en 2,2 contacten per patiënt) zijn het meeste gedeclareerd, en kwamen gemiddeld het meest voor bij patiënten van 85 jaar en ouder (resp. gemiddeld 4,2 en 4,7 contacten per patiënt).
- Het aantal consulten bij de POH-GGZ in 2022 was 169 per 1.000 ingeschreven patiënten. Dit is 12% hoger dan in 2019 (150) en nagenoeg gelijk aan 2021. De meeste contacten met de POH-GGZ waren consulten van 20 minuten en langer (134 contacten per 1.000 ingeschreven patiënten). Dit past in de trend van meer psychische problematiek tijdens en na corona.
- Het aantal gedeclareerde modernisering en innovatie (M&I)-verrichtingen was 184 per 1.000 ingeschreven patiënten in 2022; dit is bijna gelijk aan 2021 (187).Bij zowel mannen als vrouwen werd de M&I-verrichting ‘Intensieve zorg, dag’ het meeste gedeclareerd. Deze verrichting mocht vanaf maart 2020 gebruikt worden voor huisbezoek bij (mogelijke) gevallen van COVID-19.
Gezondheidsproblemen die de huisarts registreert in het patiëntendossier [was: Gezondheidsproblemen
- Met in de huisartsenpraktijk geregistreerde diagnose-informatie wordt jaarlijks per diagnose het aantal nieuwe (incidentie) en bestaande (prevalentie) personen met de betreffende klacht of aandoening berekend; we noemen dit ziekte-episodes (lees meer over de gehanteerde methode).
- Het totaal aantal ziekte-episodes steeg in 2022 ten opzichte van 2021 met 6,6%. De toename in ziekte-episodes werd verklaard door een toename in acute klachten en aandoeningen. Van 35% van alle acute klachten en aandoeningen is de incidentie in 2022 toegenomen ten opzichte van 2021.
- De sterkste toename in acute klachten ten opzichte van 2021 vond plaats bij klachten en aandoeningen van de huid (+35,4%) en de luchtwegen (+11,1%).
- Urineweginfectie is de diagnose die het vaakst gesteld wordt in de huisartsenpraktijk. In 2022 zijn er per 1.000 ingeschreven patiënten 149 contacten voor urineweginfecties (2,6% van alle contacten). Op de tweede en derde plek komen essentiële hypertensie zonder orgaanschade (2,4%) en diabetes mellitus (1,9%).
- De twee meest voorkomende gezondheidsproblemen bij mannen in 2022 zijn hypertensie zonder orgaanschade en diabetes mellitus; bij vrouwen zijn dit urineweginfectie en hypertensie zonder orgaanschade.
Geneesmiddelen die werden voorgeschreven door de huisarts [was Voorgeschreven geneesmiddelen]
- Twee derde van de bij de huisarts ingeschreven patiënten kreeg in 2022 één of meer geneesmiddelvoorschriften (67,0%). Dit is iets hoger dan in 2021 (66,1%), maar nog steeds iets lager dan in 2019 (69,6%). Er was in 2022 ten opzichte van 2021 een toename van het aantal patiënten tot 18 jaar met een geneesmiddel. Voor de andere leeftijdsgroepen bleef het aantal patiënten met tenminste één voorschrift gelijk aan 2021.
- Het percentage patiënten dat minimaal één antibioticum kreeg voorgeschreven is ten opzichte van 2021 gestegen (van 13,9% in 2021 naar 16,0% in 2022), maar nog altijd iets lager dan in 2019 (17,2%).
- Maagzuurremmers zijn de meest voorgeschreven geneesmiddelen in de huisartsenpraktijk: 15,0% van de ingeschreven patiënten in de huisartsenpraktijk kreeg tenminste één keer dit geneesmiddel in 2022 voorgeschreven.
- Geneesmiddelen voor hoge bloeddruk worden het meeste voorgeschreven in de leeftijdsgroep van 45 jaar en ouder. Bij 0-17 jarigen staan geneesmiddelen voor eczeem, impetigo en oorontsteking bovenaan, bij 18-44 jarigen anticonceptie- en hooikoortsmiddelen.
Verwijzingen naar de tweede lijn die werden uitgeschreven door de huisarts [was: Verwijzingen naar tweede lijn]
- In 2022 zijn er per 1.000 ingeschreven patiënten 338 verwijzingen uitgeschreven voor een medisch specialist. Dit is een toename van 3,4 % ten opzichte van 2021 (327) en ook hoger ten opzichte van 2019 (306).
- De grootste stijging in 2022 ten opzichte van 2021 is te zien in de leeftijdsgroep 0-17 jarigen (van 158 naar 172 verwijzingen per 1000 ingeschreven patiënten).
- Er worden meer vrouwen dan mannen verwezen naar een medisch specialist. Dit verschil is met name zichtbaar in de leeftijdsgroep van 18-64 jaar.
- De meeste verwijzingen vonden in 2022 plaats naar dermatologie, gevolgd door KNO-heelkunde, orthopedie, psychiatrie en oogheelkunde. Voor de meeste specialismen is het aantal verwijzingen hoger dan het voorgaande jaar.
- De stijging in aantal verwijzingen naar psychiatrie houdt sinds 2019 aan (20 per 1.000 ingeschreven patiënten) en zette in 2022 door naar 31 per 1.000 ingeschreven patiënten.
Alle Nivel-jaarrapportages over de zorg die de huisarts verleent
Wilt u de kerncijfers van eerdere jaren bekijken? Open het uitklapmenu hieronder en kies een rapportage.
- Alle jaarrapporten 'Zorg door de huisarts' - cijfers en achtergrondinformatie
-
Bronnen en verantwoording Nivel-cijfers huisartsenzorg
De Nivel-cijfers over zorgverlening huisartsenzorg zijn gebaseerd op elektronisch geregistreerde gegevens uit patiëntinformatiesystemen van huisartsenpraktijken die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Voor de cijfers van 2022 is gebruikgemaakt van de geregistreerde gegevens van 430 huisartsenpraktijken met ongeveer 1,9 miljoen ingeschreven patiënten. Het gerapporteerde aantal patiënten en praktijken kan per analyse verschillen. Bij deze cijfers zijn de aanvullende gegevens die de Nivel Peilstations verzamelen niet meegenomen. De registraties bevatten informatie over patiëntkenmerken, gezondheidsproblemen, contacten, behandelingen, doorverwijzingen en uitslagen van diagnostische tests. Bij Methode vaststellen Nivel-cijfers zorgverlening huisartsen vindt u informatie over onze werkwijze bij het vaststellen van de cijfers.
Meer weten over Nivel-onderzoek en -cijfers met betrekking tot de huisartsenzorg?
Ga naar:
Meer weten over de beroepsgroep huisartsen en de arbeidsmarkt?
In Nederland zijn ongeveer 5000 huisartsenpraktijken. In toenemende mate zijn dit meermanspraktijken en praktijken in gezondheidscentra; de solistisch werkende huisarts komt steeds minder vaak voor. Meer informatie over de ontwikkelingen en trends binnen (onder andere) het vakgebied huisartsenzorg is te vinden bij:
Wat kan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn voor u doen?
De gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn vormen een rijke bron van informatie. U kunt te allen tijde contact met ons opnemen voor vragen of meer informatie.
We kijken ernaar uit in contact met u te komen!
Vanhommerig, J., Hek, K., Overbeek, L. Nivel-cijfers zorg die de huisarts verleent - aard en omvang. Uit: www.nivel.nl [Laatst gewijzigd op 24-04-2024; geraadpleegd op 25-04-2024]. URL: https://www.nivel.nl/nl/zorg-en-ziekte-in-cijfers/cijfers-zorgverleners-eerste-lijn/cijfers-zorg-die-huisarts-verleent
