De Transparantiemonitor van het Nivel is een langlopend project (2018-2022) dat zich richt op de vraag hoe transparantie in de zorg zich ontwikkelt en wat dat oplevert in termen van ‘best passende zorg’.
Dossier Transparantiemonitor
Transparantie wordt verschillend ingevuld in verschillende zorgsectoren. Daardoor is transparantie een flexibel begrip geworden dat in de loop der tijd meerdere betekenissen heeft gekregen. In het project Transparantiemonitor, dat vanaf 2018 loopt, onderzoeken we transparantie van zorg elk jaar vanuit een eigen, onderscheidende invalshoek.
Transparantiemonitor 2021-2022: vier manieren waarop transparantie bijdraagt aan de best passende zorg
In ons onderzoek in 2021-2022 hebben we vier verschillende manieren die bijdragen aan de best passende zorg voor de patiënte centraal gesteld. Deze vier invalshoeken zijn in de infographic beeldend weergegeven als vier 'knoppen waaraan gedraaid kan worden’ om zorggebruikers te helpen op weg naar de best passende zorg (klik op de afbeelding om de hele infographic te openen).
'Vier knoppen om aan te draaien':
Per 'knop' geven we aan wat de ontwikkelingen zijn tot nu toe en welke onbenutte kansen kunnen worden opgepakt om te komen tot de best passende zorg voor de zorggebruiker:
- Zelfzorg: voor de zorggebruiker gaat het bij transparantie van zorg over het voeren van de eigen regie over hun zorg. We onderzoeken hoe Zelfzorg door zorggebruikers bijdraagt aan het vinden van passende zorg. In eerste instantie richtte zich dit met name op de beschikbaarheid van informatie over de aandoening en de kwaliteit van zorgaanbieders.
Kiezen van een zorgaanbieder: Zorggebruiker maakt een Keuze voor zorgaanbieder, wat de positie van de zorggebruiker in de zorg versterkt.Uit ons onderzoek blijkt dat weinig mensen zoeken naar informatie over zorgaanbieders, maar de zorggebruikers die het zoeken, vinden de informatie die ze nodig hebben en nemen dit mee in het maken van een keuze. - Samen beslissen: beschikbare keuze-informatie ondersteunt de zoggebruiker en arts bij het maken van een keuze voor een behandeling. Uit ons onderzoek blijkt dat zorggebruikers zich goed geïnformeerd voelen, en dat behandelkeuzehulpen samen beslissen kunnen ondersteunen.
- Leren en verbeteren door de zorgaanbieder: Leren en verbeteren door zorgaanbieders is belangrijk om de zorg voor zorggebruikers beter te maken. Zorgverleners ervaren de daarvoor benodigde registraties als een last, hoewel deze kwaliteitsinformatie wel degelijk leidt tot betere zorg. Het is van groot belang te zoeken naar manieren om doelmatiger te registreren. Uitwisseling van ervaringen tussen verschillende zorgsectoren kan daarbij helpen.
Transparantiemonitor 2018-2021: drie invalshoeken voor het meten van transparantie van zorg
De Transparantiemonitor brengt in beeld hoe zorggebruikers al dan niet de weg vinden naar de best passende zorg. Het onderzoek 2018-2021 is ingedeeld in de volgende onderdelen:
- Best passende zorg inzichtelijk maken voor patiënten: we brengen in kaart welke initiatieven er zijn ondernomen die raakvlakken hebben met transparantie van zorg en/of de best passende zorg voor patiënten, bijvoorbeeld kwaliteitsregistraties, keuzehulpen of PROMs (Patient Reported Outcome Measures).
- Jaarlijkse peilingen van burger- en artsenperspectief op transparantie van zorg: we geven inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van transparantie van zorg en signaleren we eventuele knelpunten of verbeterpunten.
- Wat levert transparantie van zorg op: we creëren helderheid over wat transparantie van zorg oplevert, voor zowel de zorggebruiker als de zorgverlener.
Een paar jaar geleden ging het bij transparantie in de zorg vooral over het benchmarken van zorgaanbieders. Nog steeds is dat de belangrijkste associatie van veel mensen, maar inmiddels is transparantie in de zorg veel meer dan dat.
Transparantiemonitor 2018-2021, publicaties per onderwerp
In de periode 2018-2021 werden binnen de Transparantiemonitor verschillende onderwerpen terugkerend gemonitord onder artsen en zorggebruikers. Per onderwerp vindt u de publicaties en het bijbehorend nieuwsbericht:
- Samen beslissen
-
- Publicatie (24-09-2021): De Transparantiemonitor 2020/2021. PROMs: hoe dragen PROMs in de medisch-specialistische zorg bij aan transparantie en de best passende zorg voor patiënten?
- Nieuws (24-09-2021): Veel vooruitgang, maar ook lang lopende knelpunten bij de implementatie van PROMs (Transparantiemonitor 2020/2021)
- Publicatie (16-12-2020): De Transparantiemonitor 2019-2020. Patiënten en artsen ervaren niet dezelfde mate van samen beslissen.
- Nieuws (16-12-2020): Patiënten vinden minder vaak dan artsen dat ze samen beslissen (Transparantiemonitor 2019/2020)
- Publicatie (22-07-2019): De Transparantiemonitor 2018. De 3 goede vragen: hoe dragen de 3 goede vragen bij aan transparantie en de best passende zorg voor patiënten?
- Publicatie (22-07-2019): De Transparantiemonitor 2018. Beslist Samen!: een implementatieproject over samen beslissen
- Nieuws (22-07-2019): ‘Beslist Samen!’ en ‘3 goede vragen’ maken samen beslissen makkelijker (Transparantiemonitor 2018)
- Keuzehulpen
- Informatievoorziening vanuit het perspectief van de burger
-
- Publicatie (27-09-2021): De Transparantiemonitor 2020/2021. PROMs: hoe dragen PROMs in de medisch-specialistische zorg bij aan transparantie en de best passende zorg voor patiënten?
- Nieuws (27-09-2021): Publiekswebsites in de ziekenhuiszorg voorzien in informatiebehoefte onder patiënten (Transparantiemonitor 2020/2021)
- Publicatie (20-09-2021): De Transparantiemonitor 2020/2021. Het burgerperspectief op informatie over gezondheid: een vragenlijstonderzoek onder zorggebruikers
- Nieuws (20-09-2021): Mate waarin zorggebruikers informatie over gezondheid en zorgorganisaties zoeken blijft stabiel (Transparantiemonitor 2020/2021)
- Publicatie (04-06-2020): De Transparantiemonitor 2019/2020. Het burgerperspectief op informatie over gezondheid: een vragenlijstonderzoek onder zorggebruikers
- Publicatie (04-06-2020): De Transparantiemonitor 2019/2020. Het burgerperspectief op informatie over gezondheid: een vragenlijstonderzoek onder zorggebruikers
- Nieuws (04-06-2020): Zorggebruikers vertrouwen op informatiebronnen over zorg online, zorgverlener zorgt voor duiding en toepassing (Transparantiemonitor 2019/2020)
- Publicatie (27-08-2019): De Transparantiemonitor 2018. ZorgkaartNederland. Hoe draagt ZorgkaartNederland bij aan transparantie en de best passende zorg voor patiënten?
- Nieuws (27-08-2019): Patiënten en zorgverleners willen elkaar bereiken met informatie over kwaliteit van zorg (Transparantiemonitor 2018)
- Publicatie (20-08-2019): De Transparantiemonitor 2018. Medisch-specialistische richtlijnen: hoe dragen richtlijnen bij aan transparantie en de best passende zorg?
- Publicatie (20-08-2019): De Transparantiemonitor 2018. Thuisarts.nl: hoe draagt Thuisarts.nl bij aan transparantie en de best passende zorg?
- Nieuws (20-08-2019): Toegankelijkheid, betrouwbaarheid en bereik van patiënteninformatie op Thuisarts.nl groot en groeit nog steeds (Transparantiemonitor 2018)
- Publicatie (08-08-2019): De Transparantiemonitor 2018. Infographic. Gebruik van gezondheidsinformatie door zorggebruikers
- Nieuws (08-08-2019): Zorgvragers zoeken veelal online naar gezondheidsinformatie en dan met name naar informatie over behandelingen (Transparantiemonitor 2018)
- Publicatie (18-07-2019): De Transparantiemonitor 2018. Gebruik van informatie over gezondheid: een vragenlijstonderzoek onder burgers
- Nieuws (18-07-2019): Beschikbaarheid informatie over ziekte en behandeling steeds belangrijker voor patiënt (Transparantiemonitor 2018)
- Beperkte gezondheidsvaardigheden en transparantie in de zorg
-
- Publicatie (12-06-2020): De Transparantiemonitor 2019/2020: de betekenis van transparantie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden
- Nieuws (12-06-2020): Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden worden minder bereikt met initiatieven om de zorg transparant te maken (Transparantiemonitor 2019/2020)
- Artsenperspectief op transparantie in de zorg
-
- Publicatie (23-09-2021): De Transparantiemonitor 2020/2021. Het artsenperspectief op transparantie in de zorg: enkele kernbevindingen onder huisartsen en medisch specialisten: een vragenlijstonderzoek onder huisartsen en medisch specialisten.
- Nieuws (23-09-2021): Draagvlak onder artsen voor aantal aspecten van transparantie in de zorg (Transprantiemonitor 2020/2021)
- Publicatie (10-06-2020): De Transparantiemonitor 2019/2020: het artsenperspectief op transparantie in de zorg: een vragenlijstonderzoek onder huisartsen en medisch specialisten.
- Nieuws (10-06-2020): Artsen staan open voor transparantie (Transparantiemonitor 2019/2020)
- Publicatie (18-07-2019): De Transparantiemonitor 2018 - Het artsenperspectief op transparantie in de zorg. Een verkenning middels twee focusgroepen met huisartsen en medisch specialisten.
- Nieuws (18-07-2019): Beschikbaarheid informatie over ziekte en behandeling steeds belangrijker voor patiënt (Transparantiemonitor 2018)
- Jaarrapporten
-
- Publicatie (13-09-2021): De Transparantiemonitor 2020/2021. Verschillende invullingen van transparantie, maar ook gezamenlijk richting de toekomst: een overkoepelend rapport.
- Nieuws (13-09-2021): Belang van toegankelijke informatie voor patiënten breed erkend (Transparantiemonitor 2020/2021)
- Publicatie (03-06-2020): De Transparantiemonitor 2019/2020. Transparantie: ieder zijn eigen invulling?
- Nieuws (03-06-2020): Ieder zijn eigen invulling van transparantie in de zorg? (Transparantiemonitor 2019/2020)
- Publicatie (15-07-2019): De Transparantiemonitor 2018. Op weg naar nieuwe invullingen van transparantie
- Nieuws (15-07-2019): Transparantie in de zorg verbreed: van informatie over zorgaanbieders naar informatie over effecten van behandelingen (Transparantiemonitor 2018)
Podcastserie Transparantiemonitor 2020-2021
In een driedelige podcast vertellen oud-Nivel-onderzoekers Linda Springvloet en Dolf de Boer over de resultaten van De Transparantiemonitor 2020-2021. De luisteraar maakt op een laagdrempelige manier kennis met de Transparantiemonitor. Waarom zijn we eigenlijk begonnen met de Transparantiemonitor? Wat viel op aan de resultaten? En wat was de impact van de monitor op patiënten en artsen?
- Eerste podcast: samenvatting van de Transparantiemonitor
-
De podcast is te beluisteren via
- Tweede podcast: De Transparatiemonitor vanuit patiëntenperspectief
- Derde podcast: De Transparatiemonitor vanuit artsenperspectief
Uitgelicht: door samen beslissen komen tot de best passende zorg
Transparantie van zorg is voor patiënten een belangrijke voorwaarde om zelf de regie te kunnen voeren over de eigen gezondheid. Transparantie draagt bovendien bij aan kwaliteitsverbetering in de zorg. Transparantie moet daarmee bijdragen aan de best passende zorg voor patiënten. Maar hoe werkt dat? En wat levert dat op? Bij het proces van 'samen tot de best passende zorg komen' zijn niet alleen de keuzes die de patiënt maakt belangrijk, maar ook de wijze hoe hij of zij tot deze keuze komt: welke informatie gebruikt de patiënt om zijn keuze te maken en hoe komt die informatie tot stand? In de volgende figuur is weergegeven hoe het proces van 'samen beslissen' zou kunnen verlopen (uit de folder Transparantiemonitor 2018-2022 voor zorgprofessionals).
Toelichting bij de figuur
Een patiënt die een zorgtraject doorloopt, maakt – bewust of onbewust – keuzes die tot vervolgstappen leiden:
- De patiënt kiest voor een zorgaanbieder, en
- De patiënt kiest voor een behandeling.
- De patiënt krijgt hierbij hulp van zorgprofessionals en kan ook zelf informatiebronnen raadplegen.
- Dit proces leidt idealiter tot de best passende zorg voor de patiënt.
- Tijdens het zorgtraject registreren zorgprofessionals zorggegevens over de patiënt.
- Deze informatie bundelen zij met de informatie over andere patiënten.
- In een ‘plan-do-check-act-cyclus’ leren zorgprofessionals van deze informatie en van elkaar.
- Dit vergroot de kennis over kwaliteit van zorgverleners en behandelingen. Deze kennis wordt weer onderdeel van de keuzeondersteuning (3).
Meer weten? We komen graag met u in contact!
Ziet u in uw werk raakvlakken met een van de onderdelen van De Transparantiemonitor en wilt u uw kennis delen? Wilt u meer weten over De Transparantiemonitor? Neem dan contact op met het Nivel:
[E] transparantiemonitor@nivel.nl
[T] 030 272 97 00
De Transparantiemonitor 2018-2023 wordt gefinancierd door het ministerie van VWS.